Ιλλυρικά Βαλκάνια
Ψηλοί, ξανθοί και Πολεμοχαρείς... τους ονόμαζαν. Οι αρχαίοι ημών πρόγονοι μας, Έλληνες της περιοχής Ζέτα (Μαυροβούνιο), τους ονόμασαν Ιλλύριους και έκτοτε το όνομα παράμεινε στην ιστορία. Εικάζεται ότι ήρθαν από τα βόρεια της Ευρώπης και αφομοιώθηκαν μετέπειτα κυρίως από Σλάβικες φυλές. Σ΄όλη την επικράτεια τους ανέπτυξαν πολλές φυλές όπως οι Αλβανοί, Δαόριζοι, Δαλματοί, Παννόνιοι και άλλες δεκάδες, έκτισαν πάμπολες πόλεις κατά μήκος των Δαλματικών ακτών στις τωρινές χώρες της Αλβανίας, Μαυροβούνιο, Βοσνία Ερζεγοβίνη και Κροατία γράφουν και αναφέρουν μεταξύ πολλών οι Ηρόδοτος, Στράβωνας και Πολύβιος.
Η χώρα τους κατέχει άπλετη ομορφιά στα δυτικά Βαλκάνια, μεγαλοπήβολα κυριαρχήτε από τις πανέμορφες Δαλματικές ακτές και Δειναρικές άλπεις, γαλανές ακτογραμμές και άγριο βραχώδες ορεινό πράσινο συνηπάρχουν σ΄όλο το μήκος και πλάτος του βασιλείου των Ιλλύριων κάνοντας την όλη περιοχή ιδανικά ενδιαφέρουσα για να πατήσουμε πόδι και ρόδες. Περιοχές δοσμένες σε κατακτήσεις, βασίλεια και νεόφερτες για την εποχή φυλές, μια ντόπια «γεμάτη» ιστορία και με φυσικά... Ελληνικό υπόβαθρο. Η δικιά μας μυθολογία βάζει τον Ιλλύριο, γιο του Κάδμου και της Αρμονίας, σαν τον δημιουργό και ηγέτη των Ιλλυρίων και φυσικά σόι πάει το βασιλείο με τους προγόνους αυτών να συνεχίζουν να διοικούν την Ιλλυρία. Η μοντέρνα έκδοση λέει ότι η περιοχή πρωτοκατοικήθηκε από Ιλλυρικά φύλα τον 8ο αιώνα Π.χ. αγνώστου καταγωγής μέχρι σήμερα και γειτόνευαν με τους Θράκες, Κέλτες, Δάκες, Έλληνες και Ρωμαίους και θεωρούνταν γενικά σαν άγριοι πολεμαχαρείς άνθρωποι. Οι Ρωμαίοι την κατάκτησαν και έγινε η επαρχία της Βυζαντινής αυτοκρατορίας σαν Ιλλυρία. Οι Ρωμαίοι βέβαια μοίρασαν τους Ιλλύριους, τους άλλαξαν τοποθεσία από εδώ μέχρι την Δακία (Ρουμανία) με σκοπό την αποδυνάμωση τους. Εδώ επίσης (Βοσνία & Ερζεγοβίνη) ξεκίνησε και άκμασε μια μεγάλη παράδοση σπουδαίας αγγειοπλαστικής (Butmir culture, 6ος Π.χ.) όπου ήταν μέρος του λεγόμενου «Πολιτισμού του Δούναβη».
Εγώ βρέθηκα εδώ...καταλάθος, λόγω εργασίας βρέθηκα να ζω προσωρινά στα Τίρανα. Το όλο ταξίδι ήταν έτοιμο εδώ και κάποια χρόνια αλλά δεν μπόρεσα να το πραγματοποιήσω. Βέβαια του έκοψα χιλιόμετρα γιατί οι ελεύθερες μου μέρες λίγες, έτσι αρκέστηκα να δω τα πιο απαραίτητα. Ο τίγρης μου, όχι ρε παιδιά δεν είναι η Σούλη αλλά το Triumph XC800 που έχω, ήρθε και με βρήκε στην Αλβανική πρωτεύουσα με όλα τα σχετικά για να μπορώ να κάνω ταξίδια από εδώ... και η Σούλη βέβαια αφίχθειν εις τας Ιλλυρικάς πλευράς των Βαλκανικών περιοχών για να πραγματοποιήσουμε το ταξίδι αυτό.
Διαδρομή 1η: Τίρανα – Sveti Stefan 180 χλμ
Ξεκινήσαμε στις 11 πρωί της 8ης Αυγούστου, ένα ζεστό πρωινό εδώ στα Τίρανα με θερμόμετρο και υγρασία στα ύψη. Ο δρόμος SH1 για Σκόδρα με αρκετή κίνηση που μας ανάγκαζε σε συνεχές προσπεράσεις και με απεριόριστη προσοχή γιατί εδώ οδηγάνε σαν Νιγηριανοί.... δηλαδή ο καθένας κάνει ότι θέλει και όποιον πάρει ο χάρος. Αυτό το μοτίβο τελειώνει όταν αρχίζει αυτοκινητόδρομος, autostrada όπως αρέσκονται οι Αλβανοί να τον λένε αλλά καμιά σχέση με autostrada, η κίνηση πέφτει και χαλαρώνουν οι οδηγικές τάσεις. Αυτό κρατάει καμιά 30 χλμ όπου και πάλι γίνετε ο χαμός στην κίνηση και οι ρυθμοί πέφτουν άμεσα. Το μεγάλο μπάχαλο γίνετε στην πόλη Lezhe, αρχαία Ελληνική πόλη Λισσός, όπου η ουρά χιλιόμετρα, οι νταλίκες πολλές, ο ήλιος να μας βαράει αλύπητα και εγώ με τα μάτια 2000014 να προσπερνώ όποτε μπορώ.
Η πόλη υπήρχε από τον 8ο αιώνα Π.χ. και την έκτισε ο Έλληνας τύρανος Διονύσιος ο 1ος των Συρακουσών για να προστατεύσει το εμπόριο στην Αδριατική θάλασσα. Εδώ κείτεται ο τάφος του εθνικού ήρωα των Αλβανών, Γεώργιου Καστριώτη ή αλλιώς Skanderberg, όπου απ΄εδώ ο Καστριώτης ένωσε τους Αλβανούς πρίγκηπες να στραφούν εναντιών του Οθωμανικού ζυγού το 1444 μ.Χ., τον λεγόμενο «Συνασπισμό της Lezhe».
Στην Σκόδρα εμείς αριστερά στον δρόμο SH41 όπου πλέον η κίνηση αραιώνει. Η διαδρομή δεν έχει τίποτα να δώσει απλά τα σπίτια πιο καλοφτιαγμένα και περιποιημένα δείχνωντας ίσως ότι εδώ στα βόρεια οι ντόπιοι είναι σε καλύτερη ευμάρεια. Η ύπαιθρος πράσινη παντού παρόλο τα μέσα Αυγούστου. Μικρά χωριουδάκια στο πέρασμα μας και αφού περάσαμε τον ποταμό Μπούνα χωρίς κάτι ιδιαίτερο και με αργούς ρυθμούς αφού ο δρόμος μικρός, κοντεύουμε τα σύνορα. Μετά το χωριό Dodaj βλέπω συνοριακό πέρασμα, κίνηση λιγοστή, ετοιμάζω διαβατήριο, ταυτότητα και αλβανική ασφάλεια αφού λογικά αλβανικό έπρεπε να είναι το σύνορο. Ξέχασα να αναφέρω ότι ο τίγρης μου... η Σούλη είπαμε βρε παιδιά, κατέβηκε Αλβανία με την ταυτότητα της, μόλις μου το είπε έπαθα σοκ, πανικός επικρατεί στην ματιά μου καθώς προσπαθούσα να μείνω ήρεμος και γλυκός απέναντι στο ταίρι μου. Μετά από το μεγάλο ΓΙΑΤΙ κορίτσι μου ήρθες με ταυτότητα αφού γνωρίζεις ότι καμιά χώρα απ΄αυτές δεν είναι ΕΕ, στείλαμε εμαιλ σε προξενεία της Κύπρου όπου η άμεση απάντηση τους ήταν ότι η ταυτότητα γίνετε αποδεκτή σ΄όλες τις χώρες του ταξιδιού μας, εδώ πλέον η πίεση μου κατέβηκε και έβλεπα πάλι πραγματικά γλυκά και με αγάπη το έτερον ήμιση μου...ουυυυφφφφ.
Ο τελωνιακός του πήρε λίγη ώρα, έβλεπε και ξανάβλεπε τα χαρτιά μας ώσπου τελικά μας τα έδωσε, όταν πέρασε λίγη ώρα και δεν έπιασα Μαυροβούνιο σύνορο και είδα ότι ταμπέλες έχουν κυριλικό αλφάβητο τότε αντελήφθηκα ότι το σύνορο που περάσαμε ήταν το Μαυροβούνιο. Αλβανικό δεν έχει για κάποιο λόγο που δεν γνωρίζω και επίσης η Αλβανική ασφάλεια έγινε αποδεκτή... τι να πω. Το τοπίο και οι δρόμοι φτιάχνουν αλλά οι οδηγοί όχι, επικύνδυνα προσπεράσματα από αυτοκίνητα και μεγάλες ταχύτητες καλά κρατούν και εδώ. Ο δρόμος Μ1 (Garmin χάρτης) θα μας οδηγήσει στην Αδριατική θάλασσα. Τα τοπία με αργούς ρυθμούς γίνονται καλύτερα και η τουριστική υποδομή μεγαλώνει καθώς κοντεύουμε στην αρχαία και γραφική πόλη Ulcinj. Πλέον οι εικόνες μεσογειακές με το πράσινο πολλές φορές να ακουμπάει στο θαλασσινό μπλε αλλά
η κίνηση να μεγαλώνει και να δυσχερένει την κυκλοφορία, είναι και δρόμοι διπλής κατεύθυνσης βλέπετε. Χωριά και μικρές πόλεις στο πέρασμα μας με τον τουρισμό στο απώγειο του αλλά και με έντονη παρουσία σκουπιδιών και αταξίας, όσο για οδηγούς στο ίδιο επικύνδυνο τέμπο. Στο απόλυτα τουριστικό Bar στάση για ξεκούραση και κάτι δροσιστικό γιατί η υγράσια και ψηλές θερμοκράσιες άνω των 35 κελσίου να βαράνε ακόμα χειρότερα, η ατμόσφαιρα αφόρητη. Παρκάρουμε πάνω στην παραλία σ΄ένα μπαράκι με χιλιάδες λουόμενους με θαλασσινές ενδυμασίες και εμείς να σκάμε από την ζήλια, προσπαθώντας να βρούμε σταγόνες δροσιάς και ανακούφισης. Τσιμπήσαμε και μια Σέρβικη σαλάτα Shopska και αραχτοί εκεί μέσα στην ντάλα να ρίχνουμε ασταμάτητες ματιές ζηλοφθονίας στους ξένους τουρίστες, ξεκουράσαμε τα ιδρωμένα και ζεστά κορμιά μας.
Μέσα στο κυκλοφοριακό κουμφούζιο καταφέρνουμε να βγούμε απ΄τήν πόλη και να συνεχίσουμε τον ίδιο δρόμο με τελικό προορισμό το Sveti Stefan όπου εγώ ο αδαής ίσον με βλάκας ανάμενα κάτι πιο ήσυχο και ήρεμο ώστε να έχουμε στιγμές ηρεμίας και ξεκούρασης στον προορισμό μας. Το Δαλματικό-Ιλλυρικό τοπίο συνεχίζει να δίνει όμορφες πινελιές χρωμάτων και εικόνων καθώς πλέον άρχισε να δειλινιάζει και μας κράταγε σε οπτική εγρήγορση για επόμενο τοπίο μετά την στροφή όπου στάσεις για φώτο αρκετές. Παρατήρηση και των δυό μας ήταν ότι ναι μεν είναι όμορφα εδώ στις πολύβουες Δαλματικές ακτές... όμως κάτι έλειπε. Κάτι έλειπε από το μεσογειακό τοπίο π.χ. Ελλάδας όπου το βρήκαμε πολύ καλύτερο από αυτό εδώ. Βέβαια το Ενετικό αρχιτεκτονικό στις πόλεις και χωριά έδινε άλλο χαρακτήρα, θα λέγαμε ότι από φυσικό τοπίο η Ελλάδα έχει πολύ καλύτερο.
Φτάνουμε στο γραφικότατο και όμορφο Sveti Stefan και βρίσκω στην αρχή του το διαμέρισμα που νοίκιασα για το βράδυ. Ο Γιουγκοσλάβος Μαυροβούνιος 65άρης ιδιοκτήτης θερμός, φιλικός και φιλόξενος μιας πιάνει κουβέντα για τις πολλές γλώσσες που αρέσκεται να μαθαίνει και λοιπά θέματα και κάτσαμε εκεί για καμιά 30αριά λεπτά να μιλάμε και εμείς είχαμε μια απίστευτη ανάγκη να βρεθούμε κάτω από το παγωμένο νερό μιας ντουσιέρας.
Αφήσαμε τα πράγματα μας στο δωμάτιο μας, μπανάκι, αλλαγή ενδυμασιών σε τύπου χαβανέζος τουρίστας και κάτω να γνωρίσουμε αυτήν την μικρούλα πόλη/χωριό. Τουριστικά λεωφορεία και αυτοκίνητα, παρκαρισμένα οχήματα δεξία και αριστερά κάνουν τον μοναδικό μικρό δρόμο προς παραλία ένα δύσκολο έργο. Πληρώνουμε και χώρο στάθμευσης για την μηχανή και αμέσως φώτο προς το Ενετικό νησάκι με τον οικισμό του.
Το νησάκι πρωτοαναφέρθηκε τον 15ο αιώνα σαν οχυρό όπου σε ναυμάχια νικήθηκε ο Οθωμανικός στόλος. Ενισχύθηκε από τους Ενετούς για να γίνει ένα δυνατό οχυρό κατά τον πόλεμο των Ενετών με τους Οθωμανούς. Αρχικά ζούσαν εδώ 12 οικογένιες μέσα στο νησάκι-οχυρό και τον 19ο αιώνα επεκτάθηκε το χωριό με περίπου 400 κατοίκους. Τον 20ο αιώνα το νησάκι έγινε χώρος αναψυχής της βασιλικής οικογενίας της Σερβίας με 800 ελαιόδεντρα να περιτρυγιρίζουν την έπαυλη τους. Τώρα λειτουργεί σαν τουριστικό θέρετρο για... λίγους.
Εμείς να φωτογραφίζουμε σαν παλαβά αυτά που βλέπαμε, μοναδικό το τοπίο και με συνδυασμό το απογευματινό φως το έκανε ακόμα πιο μαγικό στα μάτια μας. Ένα γρήγορο αναψυκτικό στην παραλία με τους μάλλον χιλιάδες «γυμνούς» (ζήλια) τουρίστες αραχτούς στην παραλία και η ώρα προχωρημένη με τα στομαχάκια μας πλέον να φωνάζουν. Από πληροφορίες που πήραμε, το εστιατόριο Drago παρέχει καλό ντόπιο φαγητό και πήγαμε, ο ήλιος είχε μερικά λεπτά πριν να δύσει και καταφέραμε να αποθανατίσουμε το τοπίο από κάποιο υψομέτρο... αποστολή εξετελέσθηκε. Πάνω στον μοναδικό δρόμο του Sveti Stefan (Άγιος Στέφανος) και με υπέροχη θέα απ΄τό εστιατόριο απολαυάνουμε τοπικές λιχουδίες σ΄ένα κατάμεστο εστιατόριο. Φυσικά θέλαμε αρχικά να καθίσουμε έξω αλλά η αναγκαστική μη επιλογή μας να καθίσουμε μέσα με κλιματισμό ήταν τελικά άψογη γιατί η υγρασία έκανε την ατμόσφαιρα αποπνικτική. Το εστιατόριο συνιστάτε ανεπιφύλακτα και έχει επάνω δωμάτια προς ενοικίαση με υπέροχη θέα, με τιμές όμως γύρω στα 80 ευρώ/βράδυ.
Αναφορά Δωματίου: Μικρό, λιτό, απλοικό με πόρτα προς σχετικά μεγάλη αυλή του όλου κτίσματος. Θερμοκρασίες και υγρασία σε σημεία φθοράς και αυθαρσίας και το δωμάτιο είχε ένα ανεμιστήρα τοίχου. Αυτός ο ανεμιστήρας είχε σπασμένη βάση και το μέρος με τον ανεμιστήρα να κρατιέται από την βάση του από τα καλώδια, τα καλώδια περασμένα με αρκετή πλαστική ταινία για να τον κρατάει μην πέσει. Ο ανεμιστήρας αυτός κρεμμόταν από ένα γαντζάκι μ΄ένα σχοινάκι... δεν έχω ξαναδεί τέτοιο πράγμα στην ζωή μου. Και επειδή ο ανεμιστήρας δεν ήταν συνδεδεμένος με την βάση του, δεν μπορούσε να γυρίζει σαν λειτουργούσε και έπιανε το μισό κρεββάτι μας όπως κρεμμόταν εκεί σαν σακί, έβαλα ένα γάντζο της μηχανής που δένω πράγματα και τον στερέωσα στον ανεμίστηρα και σε πόρτα ντουλάπας για να τον φέρω εκεί που ήθελα ώστε να μας δροσίζει και τους 2 μας... ούτε ο Μαγκάιβερ να είμουν. Οι πετσέτες είχαν τουλάχιστον δεκαετίες χρήσης και μετατράπηκαν σε γυαλόχαρτο. Τιμή 35 ευρώ/δωμάτιο.
______________________________
Διαδρομή 2η: Sveti Stefan – Κοτόρ 95 χλμ
Η ζέστη έδειξε τα δόντια της από πολύ νωρίς, μέχρι της 8 ξυπνήσαμε έτσι πακετάραμε και είμασταν στο δρόμο πριν τις 9. Ο κύριος δρόμος προς Budva με την κλασική του κίνηση, το Rafailovici μας τραβάει την προσοχή και πάμε για πρωινό καφέ πάνω στην μικρή του παραλία με τα λιγοστά καφενεδάκια με την μηχανή παρκαρισμένη κι΄αυτή δίπλα μας βέβαια, να την αφήσουμε μοναχή της δεν γίνετε. Με όμορφη θέα των Αδριατικών τοπίων και με σιγή και ησυχία, παραγγέλνουμε το πρωινό μας καφεδάκι. Το γκαρσόνι ήξερε για κτυπημένο φραπέ αλλά ήθελε να μου φέρει την ζάχαρη μετά, του εξήγησα σαν καλός Έλληνας πως να τον κάνει με ζάχαρη, οι απόλυτα σωστές οδηγίες μου είχαν το γευστικό αποτέλεσμα της πρωινής απόλαυσης καφέ... ζάχαρη ριγμένη στον κτυπημένο καφέ από πάνω είναι πράγμα αυτό να το πίεις??
Πίσω στον κύριο δρόμο, Μ1, για Budva όπου θα στρίβαμε δεξιά μέσα στην απόλυτα τουριστική αυτή πόλη για ορεινή διαδρομή, Μ10, προς Obzovica. Σύντομα η δροσιά ακουμπά τα κορμιά μας καθώς ανεβαίνουμε την φιδίσια διαδρομή με υπέροχο οπτικό τοπίο των ακτών από ψηλά. Προορισμός μας τα παλιά σύνορα της Αυστρό-Ουγγαρίκης αυτοκρατορίας που έσβησε αρχές του 20ου αιώνα μετά το τέλος του 1ου Παγκοσμίου πολέμου. Το υψόμετρο στα 900 μέτρα πλέον και οδηγούμε σε δασικό οροπέδιο με την κίνηση σε νορμάλ επίπεδα. Στο πουθενά βλέπουμε μια μικρή εκκλησούλα, ένα ξωκλήσι, και σταματάμε για στάση και να περιεργαστούμε τον χώρο.
Το ξωκλήσι είναι αφιερωμένο στο Sveti Petr, Άγιο Πέτρο, με τα έλατα να το πνίγουν. Κάποιο ντόπιοι εκεί να φτιάχνουν τάφο, τους πιάσαμε κουβέντα με τον ένα να ξέρει λίγα Ελληνικά αφού έζησε στην Πάτρα και να μαθαίνουμε τελικά ότι η λέξη Sveti σημαίνει Άγιος. Κάτσαμε παραπέρα για λίγο, τσίμπημα με εδέσματα που αγοράσαμε από τύπο φούρνου στην Budva, νερό και τσιγάρο με τις ταφόπλακες να δεσπόζουν τον χώρο... είδατε τις ρομαντικός είμαι και που φέρνω τον τιγρ.... την πολυαγαπητή μου Σούλη, σε χώρους απαράμιλλου κάλλους. Αφήνουμε το «ειδυλλιακό» τοπίο του Άγιου Πέτρου και συνεχίζουμε την βουνίσια μας όμορφη διαδρομή μέχρι το Cetinje. Όμορφα σπίτια, τακτοποιημένα χωριά αλπικού τύπου στο διάβα μας. Μετά το Cetinje το τοπίο αγριεύει αλλά όμορφα ανάμεσα σε βραχώδη όρη και δασικό πράσινο με τον δρόμο, R1, να γίνετε μικρότερος και με άσχημη ασφαλτόστρωση. Η οδήγηση σε χαλαρούς ρυθμούς, μέχρι τώρα βρήκαμε 2 αυτοκίνητα μπροστά μας απ΄την μέρα που ξεκινήσαμε, έτσι η οδήγηση χαλαρή και πολύ προσεκτική, το τοπίο μας κρατάει παρέα και τα χιλιόμετρα κυλούν σαν λάδι. Χαριτωμένα χωριά που διαπερνούμε με αρκετές φορές να πουλάνε την πραμάτια τους στο δρόμο, μέλι – μαρμελάδες – φρούτα, να δίνουν στην διαδρομή μας απολαυστικές εικόνες της ντόπιας καθημερινότητας.
Φτάνουμε στο σημείο των συνόρων της έκτοτε Αυστρό-Ουγγαρίας αλλά αυτό που επισκιάζει τον χώρο είναι η όψη του φιόρδ του Κοτόρ. Στάση βέβαια σε μια στροφή για να απολαύσουμε την θέα του Κοτόρ, όσο για τα Αυστρό-Ουγγρικά σύνορα... τα ξεχάσαμε. Λίγη ώρα εκεί και μετά από 999 φώτο και να κοιτάμε τον κόλπο από περίπου 900 μέτρα ύψος, φεύγουμε. Λίγο πιο κάτω ένα εστιατόριο στην άκρη του γκρεμού μας καλεί για στάση. Ένα παλιό κανόνι στην απέναντι μεριά του δρόμου μας θυμίζει τα παλιά σύνορα άλλων εποχών (Αυστρό-Ουγγαρικής αυτοκρατορίας) που έχουν σβήσει στο έρμαιο του χρόνου και των πολιτικών ίντρικων που ακόμα μαστίζουν την ανθρωπότητα.
Αυστρία και Ουγγαρία σ΄ένα πόλεμο εξουσίας και δύναμης από τον 16ο αιώνα με κανένα να μπορεί να βγει νικητής, τελικά ενώθηκαν δημιουργώντας 2 μοναρχίες σ΄ένα όνομα. Η «συνεργασία» αυτή κράτησε από το 1867 μέχρι το 1918 και τότε ανέπτυξαν μεγάλη δύναμη στον οικονομικό, βιομηχανικό και στρατιωτικό τομέα σε παγκόσμια κλίμακα. Στην έκταση τους όμως που κατείχαν υπήρχαν και πολλές άλλες εθνικότητες που αποτέλεσε μετά ανασταλτικό παράγωντα στην διάλυση της, φυσικά ο 1ος Παγκόσμιος πόλεμος ήταν το κερασάκι στην τούρτα και οι μεγάλες δυνάμεις την διέλυσαν. Ο λόγος πίσω απ΄όλα αυτά είναι οι Γερμανικές επιρροές και στις 2 χώρες τις οποίες οι δυτικές δυνάμεις δεν ήθελαν με τίποτα.
Κατεβαίνουμε προς Κοτόρ σε δρόμο τύπου Transfagarasan και με υπέροχες θέες για να βρούμε το δωμάτιο που νοικιάσαμε στο Muo, απέναντι όχθη από πόλη του Κοτόρ. Ο μικρός δρόμος προς Muo δίπλα από το ανύπαρκτο κύμα της μεσογειακής θάλασσας του Κοτόρ είναι μια εμπειρία ομορφιάς να τον οδηγάς, η απόλαυση συνεχές και δυνατή με όμορφα σπιτάκια Ενετικού τύπου και το κρυστάλινο θαλασσινό νερό με τους παραθεριστές αραχτούς σε μικροσκοπικές παραλίες κάθε τόσο κάνωντας το όλο σκηνικό ειδυλιακό. Μετά από κάποια τηλεφωνήματα για να βρούμε ακριβώς το σημείο της διαμονής μας αφού ταμπέλες συνήθως δεν υπήρχαν για το κάθε κατάλυμα, επιτέλους εκεί. Ένας Μαυροβούνιος ιδιοκτήτης που όταν μίλαγε τον ακούγανε μέχρι την απέναντι όχθη μας καλοσωρίζει. Το δωμάτιο με πόρτα στην μεγάλη βεράντα με θέα... το φιόρδ του Κοτόρ.
Λίγη ξεκούραση και μετά στην παλία πόλη του Κοτόρ, κλασσική μπόλικη κίνηση λόγω πάλι τουρισμού και βέβαια με τους κολλητούς μας φίλους πλέον, θερμοκρασία και υγρασία εκεί να βαράνε κόκκινο. Παρκάρουμε μπροστά στην παλιά είσοδο της πόλης ανάμεσα σε πολλές άλλες μηχανές και μπαίνουμε την πύλη όπου αναγράφετε στο αέτωμα για τον 2ο Παγκόσμιο πόλεμο « Ότι δεν είναι δικό μας δεν το θέλουμε, Ότι είναι δικό μας δεν το δίνουμε» μαζί με άλλους χιλιάδες «περίεργους»... εγώ το είπα της Σούλης διακοπές Αύγουστο δεν κάνει. Η παλιά Ενετική πόλη πολύ όμορφη και ενδιαφέρουσα με τα πλείστα κτίρια σε Ενετικό ρυθμό και χάρη. Περπατώντας τα στενά της, είπαμε – ανάμεσα σε άλλες χιλιάδες περίεργους σαν εμάς, φωτογραφίζοντας και περιεργάζοντας άπαντα. Η φανέλα που φορούσα μούσκεμα, τα καφέ είχαν ειδικούς ανεμιστήρες που συντοχρόνως πετούσαν νερό για να δώσουν δροσιά, βλέπετε δωμάτιο μας στο Sveti Stefan ένα πράμα.
Στην αρχαιότητα ονομαζόταν με το Ελληνικό όνομα Δεκατέρα και άγνωστο πότε πρωτοκατοικήθηκε. Πρωτοαναφέρθηκε το 168 Π.χ. από τους Ρωμαίους με το τότε όνομα Ασκρήβιον. Η πόλη οχυρώθηκε επί εποχής Ιουστινιανού το 6ο αιώνα μ.Χ. αφού έδιωξαν τους Οστρογότθους. Επιπλέον οχυρώσεις τον 10ο αιώνα από τον Κωνσταντίνο Ζ΄τον Πορφυρόγεννητο και η πόλη έγινε η πιο αναπτυσσόμενη στις Δαλματικές ακτές κατά τον Μεσαίωνα μέρος της Βυζαντινης επαρχίας της Δαλματίας. Μετά έρχονται οι Βούλγαροι, οι Σλάβοι, οι Ούγγροι, Ενετοί, Οθωμανοί, κατακτητές μέχρι την πρόσφατη σύγχρονη ιστορία. Η παλία πόλη είναι κάτω από την προστασία της UNESCO καθώς θεωρείται μια από τις πιο καλοσυντηρημένες Μεσαιωνικές πόλης της Αδριατικής.
Ανάμεσα στις καθολικές εκκλησιές ειδικότερα αυτή του Αγ. Τρύφωνα, βρήκαμε και 2 ορθόδοξες ειδικότερα η μια, Αγ. Νικόλαου, είχε φανταστικές μεγάλες τοιχογραφίες, νομίζω δεν είναι παλιές αλλά με απίστευτη απεικόνιση των αγίων Ματθαίου, Λουκά, Ιωάννη και Μάρκου. Αν και όχι ιδαίτερα της Θρησκείας, ανάψαμε κερί γιατί ο χώρος το μετέδιδε. Το εικονοστάση φτιάχτηκε το 1908 από Τσέχο ζωγράφο... τώρα ο Τσέχος εδώ που κολλάει??
Ούτε ο παγωμένος φραπές, δώσαμε πάνω σε Μαυροβούνιο που έκανε Ελλάδα και ήξερε να μας κάνει, ούτε το παγωμένο νερό μπορούσε να σβήσει την δίψα και να μας δώσει δροσιά. Τα ήπιαμε στα γρήγορα και φύγαμε εκτός των τοιχών της Μεσαιωνικής παλιάς πόλης μπας και πάρουμε λίγο φρέσκο αέρα. Καβάλα στον Τίγρη, την Triumph ναι καλά το μαντέψατε τώρα, βολτούλα στα περίχωρα για να πάρουμε μάτι τι άλλο έχει να δώσει η μικρή γραφική πολή. Σ΄ένα παράδρομο, στο καταλάθος πέφτουμε σε παραδοσιακό εστιατόριο πάνω στο ανύπαρκτο κύμα είπαμε, και την αράξαμε εκεί με κάτι μπυρίτσες καθώς η ώρα της βραδινής γευσιγνωσίας κόντευε. Το δειλινό σχεδον έφυγε, το λυκόφως που έμεινε έδεινε πανέμορφες εικόνες αφού η κάλμα θάλασσα, τα βουνά που περιτριγυρίζουν το φιόρδ και οι ακτές έδεναν όλα σε μια τέλεια απεικόνηση του χώρου. Φάγαμε το ντόπιο φαγήτο με τις ντόπιες μπυρίτσες, βγάλαμε 2999 φώτο και στο δωμάτιο μας για να καθήσουμε στην βεραντούλα με πάλι την μαγευτική θέα.
Αναφορά Δωματίου: Απλοικό και πολύ λιτό με μοιραζόμενο μπάνιο και σχεδόν κανένα χώρο γύρω από το κρεββάτι ούτε για να σταθείς, φανταστήτε όταν βαλάμε και τα πράγματα μας πόσος χώρος έμεινε... μόνο για λιλιπούτειους έκανε. Απίστευτη όμως θέα και αναγκαία βεράντα ώστε να μπορείς να ανασαίνεις στο μικροσκοπικό δωμάτιο. Τιμή 33 ευρώ/δωμάτιο. Και με ίντερνετ.
______________________________
Διαδρομή 3η: Κοτόρ – Μόσταρ 235 χλμ
Ξύπνημα και φύγαμε, μας περίμενε μια ιδιαίτερη διαδρομή προς Perast, 14 χλμ παραπέρα από Κοτόρ. Ήταν πρωί ακόμα, η θάλασσα βελούδινη, το τοπίο υπέροχο όπως πάντα και εμείς καβάλα να ξοδέψουμε αυτά τα 14 χλμ προς το υπέροχο Perast. Μπαίνωντας είχε μπάρα, ο φρούρος μας λέει εάν θέλετε μπείτε αλλά μην σταματήσετε πουθενά. Ένα όμορφο μπαράκι πάνω στο ανύπαρκτο κύμα μας καλεί για πρώτο καφέ. Αραχτοί πρώτο τραπέζι παραλία με πραγματική πανέμορφη θέα το στενό του Verige και πίνουμε το καφεδάκι μας με το νησάκι απέναντι με την εκκλησιά του Αγ. Γεωργίου (12ου αιώνα) το μοναδικό κτίσμα του, τα βουνά και την απόλυτη ηρεμία του τοπίου. Μπαίνουμε και οδηγάμε στο μικρό και γραφικότατο Perast που κατακριβείαν χρίζει περπατήματος για να το απολαύσεις καλύτερα.
To Perast ήταν μια αυτόνομη αποικία του Βυζαντίου και πολλοί κατακτητές την ήθελαν δική τους. Ενετοί, Οθωμανοί, Σλάβοι ήταν μερικοί. Οι κάτοικοι της πλούσιοι έμποροι έκτισαν το ψηλότερο καμπαναριό της Αδριατικής με 55 μέτρα ύψος.
Το πέρασμα μας με τον Τίγρη με τις αργές ταχύτητες κατάφερε να αφήσει μόνο κάποιες εικόνες, κάποιες φώτο και λίγα βίντεο δυστυχώς. Λυπηθήκαμε που δεν είχαμε την ευκαιρία να δούμε το Perast από καλύτερη όψη και συνεχίζουμε τον ίδιο δρόμο για να αφήσουμε το Κοτόρ, σύντομα ανεβαίνουμε υψομετρικά και η δροσιά καλοδεχούμενη. Οι βουνοκορφές στα αριστερά μας ειδικότερα άνω των 1200 μετρών η χαμηλότερη και οδεύουμε για σύνορα, να μπούμε Βοσνία & Ερζεγοβίνη. Οι οδηγικοί ρυθμοί στον Μ8 χαμήλα και απολαύανουμε τα όσα βλέπουμε, κυρίως τοπίο και μικρά χωριουδάκια. Στα σύνορα Klobuk λίγη η κίνηση ευτυχώς, κάνουμε ασφάλεια για Βοσνία 30 ευρώ για 7 μέρες. Στον έλεγχο ο τελωνιακός με διόρθωσε και είπε όχι μόνο Βοσνία αλλά και Ερζεγοβίνη, και εγώ σαν καλό στρατιωτάκι Ναι απάντησα, και βέβαια Ερζεγοβίνη αλλά το έδαφος αυτό ονομάζεται Σερβική Δημοκρατία για ένα λόγο που δεν κατάλαβα ακόμα και όταν διάβασα το γιατί, πολιτικά πάλι θέματα που τραβάνε χρόνια.
Η Βοσνία και Ερζεγοβίνη διαιρείτε σε 10 καντόνια και αυτό που ονομάζεται Σερβική δημοκρατία με διοικητικές περιφέριες και πρωτεύουσες. Πάντως το τοπίο απίθανο καθώς κατεβαίναμε, σκλήρο αλλά πανέμορφο το φαράγγι του ποταμού Trebisnjica με την βλάστηση να πρασινίζει την πλάση, δρόμος Μ6. Σύντομα μπαίνουμε πεδιάδα προς την χαριτωμένη πόλη Trebinje με αρκετά καφέ και χώρους αναψυχής. O M6 μας συνεχίζει με τις ίδιες εικόνες της φύσης χωρίς τίποτα το ιδιαιτέρο για διάσημο Μόσταρ. Ο Μ6 ακολουθεί πιστά τον ποταμό Trebisnjica και η διαδρομή γεμάτη καλλιέργειες και οπωροφόρα δέντρα. Η περιοχή είναι επίσης κάτω από την προστασία της UNESCO για την παραγωγή μελιού και τα μπαχάρια της. Μερικά πράγματα κρατάνε για πάντα, ο αρχαίος Έλληνας βοτανολόγος Πεδάνιος Διοσκουρίδης στο βιβλίο του «Περί Ύλης Ιατρικής» αναφέρει την περιοχή για την χλωρίδα και τα βότανα της και πόσο σημαντική ήταν... κάτι ήξερε κι΄αυτός από τότε, τόσους αιώνες πριν. Η ζέστη κλασσικά να μας βαράει αλύπητα και εμείς να αναμένουμε πότε θα βρούμε ίχνη δροσιάς. Σε μια στάση για φαγητό που μας παρακινεί μια ταμπέλα μπλα μπλα restaurant, βγάζουμε κράνη, σακάκια, γάντια, tank bag σαν ταξιδιώτες της ερήμου που βρίσκουν την όαση τους και καθόμαστε για να απολαύσουμε τις γαστρονομίες της υπαίθρου. Ζητώντας το μενού η κοπελιά μας λέει ότι φαγητό δεν υπήρχε αλλά έλα τώρα να της την πεις στην αγγλιστήν γιατί γράφει εστιατόριο αφού δεν έχει φαγητό, τα πήραμε λίγο στο κρανίο και άρπαξα μια παγωμένη σχετικά μπύρα για να ηρεμήσω. Σε επίσκεψη μας στην εξωτερική οθωμανική τουάλετα, θέλετε να σας πω πως ήταν???
Συνεχίζουμε τον Μ6 για επόμενη στάση στο Stolac. Πολλά πέτρινα μικρά συνήθως χωριά στην διαδρομή μας και στην όψη φαινόντουσαν άδεια, εγκαταλειμμένα. Δεν γνωρίζουμε εάν είναι απομεινάρια της καταστροφής και φυγής του πολέμου. Και κάπου στο μέσο της διαδρομής, μια ταμπέλα μας λέει για την γενέτειρα του Αγ. Βασίλη, λέτε να είναι αυτού που γιορτάζουμε τα χριστούγεννα ή κάποιος άλλος είναι. Το βρήκα, είναι ο Basil of Ostrog και γεννήθηκε εκεί στο χωριό που περάσαμε, το Mrkonijici. Είναι άγιος της Σέρβικης Ορθόδοξης εκκλησίας και έκτισε το μοναστήρι Ostrog, πανέμορφο και εντυπωσιακό τύπου Αμοργός αφαιρώντας την θάλασσα.
Μπαινώντας στο Stolac όμορφη και ωραία μικρή πόλη με γραφικά κτίσματα. Την οδηγήσαμε λιγάκι, είδαμε κτίρια με τρύπες από σφαίρες και τους κατοίκους της μέσα σ΄ένα ποταμάκι κάνωντας το δημοτική πισίνα να προσπαθούν να πάρουν και αυτοί σταγόνες δροσιάς. Πάνω από την μικρή πόλη το Osanjici με ευρήματα μιας Ελληνικής πόλης της Δαορσών, οι Δαόριζοι μια Ιλλυρική φυλή που έζησε από το 300 Π.χ. μέχρι το 30 Π.χ. και που Εξελληνίστηκε αλλά δεν το βρήκα και λόγω ζέστης το άφησα πίσω, απλά ένα τοίχος και άλλα σχετικά ασήμαντα για το μάτι είναι στον χώρο. Συνεχίσαμε λίγο παρακάτω για την νεκρόπολη της Radimlja. Παρκάρουμε στο εσωτερικό κλειστό χώρο της νεκρόπολης και κατεβαίνουμε για δούμε από κοντά.
Η νεκρόπολη είναι από τα πιο σημαντικά μνημεία της Μεσαιωνικής εποχής στην χώρα σχετικά με ταφικές πλάκες Stecak. Οι πλήστες ταφόπλακες έγιναν από το 15ο αιώνα μ.Χ. μέχρι τον 16ο όπου έζησε η οικογένια των Βλάχων Miloradovic-Stjepanovic όπου ήταν χριστιανοί ορθόδοξοι και η νεκρόπολις συμπίπτει με την άνοδο των Βλάχων. Η νεκρόπολις είναι σαν προσωπικό νεκροταφείο της Βλάχικης αυτής οικογένιας και είναι διακοσμημένοι με λουλούδια, κύκλους και γεωμετρικά σχήματα, το τελευταίο λόγω της στρατιωτικής συσχέτισης της οικογενίας. Οι ταφόπλακες συμπεριλαμβάνουν σαρκοφάγους, αετόματα και στημένες όρθια πλάκες.
Πληρώσαμε και 2 ευρώ είσοδο έκαστος, εάν περνάτε κατεβείτε να το δείτε, αν όχι μην έρθετε να δείτε την νεκρόπολη γιατί δεν αξίζει και πολύ σαν χώρος.
Απ΄εδώ μπαίνουμε στο καντόνιο Νερέτβα (απ΄τόν ποταμό φαντάζομαι) και με διοικητική πρωτεύουσα το Μόσταρ. Δρόμος με κίνηση και τίποτα το αξιόλογο. Προς γραφικό χωριό Blagaj και τον όμορφο Τεκκέ του αλλά το GPS για κάποιο ηλίθιο λόγο μας παίρνει από χωματόδρομο με μια παράκαμψη χιλιόμετρων, τα παίρνω στο κρανίο καθώς κουρασμένος από την ανελέητη ζέστη, και το αφήνω πίσω. Μπαίνουμε Μόσταρ, μια άτακτη πόλη και πολύ μεγαλύτερη απ΄ότι περιμέναμε. Βρίσκουμε εύκολα το μικρό μας ξενοδοχείο/μοτέλ και με κλειστό χώρο στάθμευσης. Αράζουμε την πραμάτια μας, κάνουμε ένα δροσιστικό μπανάκι, λίγη ξεκούραση και παίρνουμε τα ποδαράκια μας για παλιό κέντρο. Ο τουρισμός και εδώ αναμενόμενα στα ύψη. Η παλιά πόλη
είναι πανέμορφη και χρίζει εξερεύνησης. Το γεφύρι μοναδικό σε όψη και ξανακτισμένο με το ίδιο σχήμα όπως το παλιό, η θέα του με τα γύρω κτίσματα πάνω στις όχθες του ποταμού Νερέτβα, δίνει πανέμορφες κλασσικές εικόνες μια άλλης εποχής.
Η γέφυρα κατασκευάστηκε από το 1565 έως το 1566 ή 1567 από τον Οθωμανό αρχιτέκτονα Μιμάρ Χαϊρουντίν ύστερα από παραγγελία του σουλτάνου Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή το 1556. Ο Χαϊρουντίν ήταν μαθητής του Μιμάρ Σινάν, του σημαντικότερου ίσως Οθωμανού αρχιτέκτονα. Σύμφωνα με έναν ανεπιβεβαίωτο θρύλο πριν από την κατασκευή της Στάρι Μοστ θέλησε να δοκιμάσει τη νέα μέθοδο κατασκευής γεφυροποϊίας που ήθελε να χρησιμοποιήσει σε μικρότερη κλίμακα. Γι’αυτό κατασκεύασε στα περίχωρα μια πανομοιότυπη γέφυρα σε μικρότερη κλίμακα, η οποία ακόμα υπάρχει.
Περπατήσαμε και φωτογραφήσαμε αρκετά το παλιό Μόσταρ και μπορώ να πω ότι ίσως είναι πιο ενδιαφέρον από το ίδιο το γεφύρι ορόσημο της πόλης. Τα παλιά μαγαζιά και τα πετρόκτιστα σοκάκια είναι υπέροχα και άκρως απαραίτητο να τα δεις. Το μουσουλμανικό στοιχείο γενικά στην πολή κυριαρχή, η παρουσία του έντονη. Τα ποδαράκια μας διάνυσαν αρκετή απόσταση μέσα στην αποπνικτική ατμόσφαιρα αλλά το ευχαριστηθήκαμε. Σίγουρα μια στάση για δροσιά ήταν αναγκαία, μαζέψαμε και αρκετά διαφημιστικά που μας δώσανε οι διάφοροι κράχτες για εστιατόρια έτσι καθίσαμε σε μια από τις πετρόκτιστες πλατείες για να κάνουμε επιλογή φαγωμάγαζου. Τελική επιλογή το παραδοσιακό εστιατόριο Babilon με ωραίες θέες προς γεφύρι, παλιάς πόλης και ποταμού Νερέτβα ειδικότερα αργά μέσα στο δειλινό.
Αναφορά Δωματίου: Χαριτωμένο, άνετο, με τουαλέτα/ντουσιέρα και ίντερνετ. Ο ιδιοκτήτης καλός, φιλόξενος και χαλαρός. Κλειστός χώρος στάθμευσης (ζητήστε τον στην κράτηση σας). Απόσταση από παλιά πολή με τα πόδια. Villa Globus ονομάζεται και συνιστάτε, 1 βράδυ στοίχησε 33 ευρώ/δωμάτιο.
______________________________
Διαδρομή 4η: Μόσταρ – Σεράγεβο 230 χλμ
Αφήνουμε το ζεστό και μουσουλμανικό Μόσταρ και σύντομα ο ποταμός Νερέτβα μας κάνει παρέα στη διαδρομή σ΄ένα πολύ όμορφο τοπίο, συνδυασμός βραχώδων βουνών και του μπλε ποταμού είναι όντως μια υπέροχη εικόνα που κάθε ταξιδιώτης θα ήθελε να είχε. Η κινήση σε πολύ επιτρεπτά όρια επιτρέποντας και μας να σουλατσάρουμε στον Ε73. Σύντομα φτάνουμε στην μικρή Jablanica και αριστερά για δρόμο Μ16.2 για Prozor, επίσκεψη στην πανέμορφη λίμνη Ramsko. Ο δρόμος μικρός αλλά χωρίς κίνηση πνιγμένος συχνά από δέντρα και δάση. Πριν φτάσουμε Prozor-Rama η θέα της λίμνης μαγεύει. Μπαίνουμε στην χερσόνησο και οδηγούμε μέχρι το Φραγκισκανικό μοναστήρι, εκεί υπάρχει και ένα σχετικό καφέ, για να παραγγείλετε καφέ ή κάτι άλλο, το κάτι άλλο καλύτερα να το ξέρετε στην ντόπια γλώσσα γιατί μάλλον κάτι άλλο απ΄αυτό που θέλατε θα έρθει. Αράζουμε στο καφέ με την υπέροχη θέα, ένα αλπικό τοπίο σε μια ηλιόλουστη μέρα είναι απλά υπέροχο. Αφήνουμε τον καφέ μας και πάμε στο μοναστήρι για επίσκεψη ανάμεσα τους υπέροχους του κήπους και αγάλματα αρακτά παντού.
Ο χριστιανισμός στην περιοχή υπήρχε από πολύ νωρίς και αυτό φαίνεται από τα ερείπια μιας παλιοχριστιανικής βασιλικής στο διπλανό χωριό Βαρβάρα. Το κτίριο του μοναστηριού προυπήρχε από τον 15ο αιώνα και πληροφορίες λένε ότι οι μοναχοί το επισκεύασαν τον 17ο αιώνα. Όταν οι Οθωμανοί κατέκτησαν την περιοχή για 400 χρόνια οι Ενετοί της περιοχής έκαψαν το μοναστήρι όπως και πολλά σπίτια ώστε οι Οθωμανοί να μην βρουν τίποτε.
Η λίμνη σχηματίστηκε όταν έκτισαν στο ποταμό Ράμα φράγμα, έτσι δημιουργήθηκε αυτή η υπέροχη λίμνη με το υπέροχο περίγυρο της σε τοπίο. Πέρα από το μοναστήρι είναι ο μικρός οικισμός του Scit όπου πλέον έγινε τουριστικό αξιοθέατο. Ακόμα καμιά 10αριά Κροάτες μηχανόβιοι στους κήπους του μοναστηριού απολαύανουν και αυτοί την ηρεμία και θέα που απλώνετε γύρω τους. Δεν αφήνουμε αγάλμα για αγάλμα χωρίς να το φωτογραφίσουμε, μπήκαμε και στην μεγάλη εκκλησία του μοναστηριού για λίγες φώτο και βίντεο... ευτυχώς δεν ήταν εκεί κανένας γιατί μάλλον θα θύμωνε έτσι σαν καλοί Ορθόδοξοι χαχαχα, τραβήξαμε πολλά πλάνα.
Θερμοκρασίες έπεσαν λιγάκι όπως και η υγρασία, από Prozor μπαίνουμε βαθύτερα στην ημι-ορεινή καρδιά της κεντρικής Βοσνίας με δρόμο R656 με το απόλυτο πράσινο και την ατμόσφαιρα να μας παρέχεται πλέον σε ανθρώπινα αρεστά επίπεδα. Η πόλη Bugonjo μας υποδέχεται σε μια πεδιάδα που την περιτρυγυρίζουν βουνά, καλούτσικη και ομορφούλα αλλά δεν σταματάμε. Μπαίνουμε δεξιά στο τέλος της για δρόμο Μ16.4. Μικρός δρόμος με λιγοστή κίνηση και ανεβαίνουμε υψόμετρο. Πολύ σύντομα γίνετε ένας πλατύς σχετικά εύκολος χωματόδρομος, αυτοκίνητα στην διαδρομή 1-2 και αυτό με βάζει σε σκέψεις... καλά πάω ή με γ.....σε το μαραφέτι μου (GPS) πάλι. Λέω της Σούλης για να δικαιολόγησω την χωμάτινη οδό ότι έπρεπε να κάνουμε και καμιά διαδρομή σε χώμα για να δούμε και αυτό το δεδομένο της χώρας αυτής, μοτό-ταξίδι χωρίς χώμα είναι σαν βάρκα χωρίς κουπιά... ότι μαλακία σκέφτηκα της είπα ρε παιδιά. Σε 3-4 χλμ 2 μηχανές από αντίθετη κατεύθυνση, τους σταματάω και μου λένε ότι ο χωματόδρομος τελειώνει σε καμιά 7-8 χλμ, ωραία λέω, τουλάχιστων καλά πάμε.
Το πυκνό δάσος μας ανταπέδιδε την μικρή ταλαιπωρία, δάση απίστευτα πυκνά και δέντρα πανύψηλα, ούτε στην βόρεια Σκανδιναβία να είμασταν και ένα ποταμάκι να κάνει μαζί μας την διαδρομή. Μπαίνωντας άσφαλτο το τοπίο παραμένει το ίδιο και η άσφαλτος σε κακιά χάλια. Χωριουδάκια μικρά περνάμε με λιγοστούς κατοίκους να διακινούνται στα σοκάκια του, οι αγροί ήταν πιο κατάμεστοι από ανθρώπους καθώς οι αγρότες όλοι στις εργασίες τους καλλιεργόντας την εύφορη γη για τα προς το ζειν. Κάρα παρκαρισμένα στα χωράφια, βουναλάκια από σανό παντού, καλλιέργειες σπερμένες συνεχώς ακόμα και σε αυλές σπιτιών είναι το σκηνικό καθώς κατεβαίναμε πλέον υψομετρικά. Σταματήσαμε σ΄ένα μεγάλο σπίτι αλπικού τύπου για στάση με τις προσδοκίες μας ψηλά ώστε να βρούμε κάτι φαγώσιμο, η ώρα έλεγε 2 μεσημέρι και εμείς οι αθλητικοί τύποι νιώθουμε την ανάγκη για πρωτείνες... αλλά γιόκ φαί.
Παίρνουμε κύριο δρόμο Μ5 προς Σεράγεβο και άμεση στάση για μάσα. Σ΄ένα εστιάτοριο στο πλάι του δρόμου σταματάμε και άμεση παραγγελιά πίτσας και κάτι κρεατικό για να... δένει με την πίτσα. Το νεαρό γκαρσόνι μιλούσε καλά αγγλικά και έτσι βρήκαμε ευκαιρία... η Σούλη είχε την πρωτιά στις ερωτήσεις βέβαια για διάφορα που βλέπαμε και δεν καταλαμβαίναμε ή κάτι σχετικό με την ντόπια κουλτούρα και έθιμα. Όλα απαντήθηκαν με ακρίβεια έτσι το νεαρό γκαρσόνι πήρε την παραγγελιά μας για κατασκευή... μπας και μαζέψουμε τ΄άντερο μας που το αφήσαμε στα προηγούμενα βουνά. Μετά το πέρας της συγκεντρώσεως πρωτεινών και βιταμινών διαμεσού της φάγωσης πίτσας και κρέατος, το γκαρσόνι ήρθε πάλι και μας ρωτούσε εάν είχαμε και άλλες απόριες... φαίνεται του άρεσε που έδινε απαντήσεις σε ξένους στην αγγλική, το απολαύσε ο μικρός.
Η κίνηση δυναμώνει καθώς κοντεύουμε πρωτεύουσα Σεράγεβο και ευτυχώς αυτοκινητόδρομος αρχινά, βαρέθηκα να έχω τα μάτια μου 2000014 με τον κάθε τρελό να προσπερνά στα τυφλά, να κάνουν τους δρόμους πίστες και λοιπές καγκουριές. Σύννεφα είναι πλέον πάνω απ΄τά κεφάλια μας καθώς σπαταλούμε τα χλμ προς Σεράγεβο, πράσινοι λόφοι δεξιά και αριστερά του δρόμου γεμάτα με χωριά είναι η εικόνα μας. Πριν το έμπα στη πόλη αρχίζει να βρέχει ελαφρά. Το ξενοδοχείο μας στην άλλη πλευρά της πόλης έτσι είχαμε να διανύσουμε όλη την πόλη ώστε να πάρουμε μάτι τι λέει. Μέσα στο βροχερό Σεράγεβο τα μάτια μας παντού και σε όλα, το μοντέρνο να δένει με το παλιό, το κλασσικό με το φουτουριστικό, η μαντήλα στο κεφάλι με τα αποκαλυπτικά φορεματάκια... ένα συνεχές παινδομόνιο αντιθέσεων. Φτάνουμε ξενοδοχείο στο ανατολικότερο άκρο του Σεραγέβου και πάνω να αράξουμε τα μπαγκάζια μας και... ΤΙΙΙΙΙΙΙ?????? Δωμάτιο χωρίς παράθυρο, σε κελί φυλακισμένου είμαι. Βουρ κάτω και η κοπελιά στο ατιμέλητο αυτό ξενοδοχείο που στις φώτο έδειχνε καινούργιο μου λέει ότι έκλεισα capsule room...τότε φόρεσα το καλύτερο και απίστευτα χαριτωμένο χαμόγελο μου, τρομάρα μου, μπας και μου δώσει άλλο δωμάτιο. Τελικά μου έδωσε στην ίδια τιμή, είδατε το χαμόγελο μου, με παράθυρο που έβλεπε ΤΟΙΧΟ μ΄ένα χώρισμα που άφηνε λίγο φως να μπει....ας είναι.
Μπανάκι και λίγη ξεκούραση, τα απόγευμα ήταν καλά βαλμένο στην μέρα και έτσι δεν κάναμε επισκέψεις, είχαμε 2 βράδυα εδώ ώστε η αυριανή μέρα θα είναι δωσμένη για γνωριμία. Ένα συμπαθητικό εστιατόριο με τα πόδια 5 λεπτά δίπλα από τον ποταμό Miljacka ήταν ο προορισμός μας. Όμορφη η θέα από την βεράντα του αλλά το νερό του ποταμού καφέ, πιο κάφε δεν γινόταν. Μπύρα Σεράγεβο και ντόπια εδέσματα σε φτηνές τιμές συγκρίνωντας με Κύπρο και Ευρώπη. Μέσα στο εστιατόριο αμανέδες, γυναίκες ντυμένες στα 24 τους, κάποιο πάρτυ ή γάμος θα ήταν αλλά με την μουσική στο ανώτατο στάδιο του διαπασών που θα μπορούσε να υπάρχει. Εμείς όμως δεν πτοώμαστε και απολαύανουμε τα πέριξ.
Αναφορά Δωματίου: Το έγραψα πιο πάνω, το άλλο με το εικονικό παράθυρο είχε μια μυρωδιά απαίσια, το χαλί κάτω θα είχε 30 χρόνια ζωής, τα πάνω σεντόνια μόλις και κάλυπταν τα κορμιά μας. Για να πας στο δωμάτιο αυτό έπρεπε να περάσεις από ειδικές πόρτες, σκάλες και μεγάλα δωμάτια συγκεντρώσεων... το δωμάτιο αυτό μάλλον για κονσομασιόν θα δινόταν αλλά δεν είχαμε άλλη επιλογή. Το ξενοδοχείο ονομάζεται Saray και ΜΗΝ το επιλέξετε ΠΟΤΕ. Ίντερνετ είχε τουλάχιστων.
______________________________
Το πρωινό του ξενοδοχείου ξεπέρασε τις προσδοκίες μας συγκρινόντας τι έχουμε δει, μυρίσει και ζήσει μέχρι τώρα εδώ. Η θέα όμως αρκετά εντυπωσιακή της πόλης. Την κάναμε ταράτσα, είπιαμε τον καφέ μας με τσιγάρο με ωραιότατη θέα και κάτω στην παλιά πόλη.
Και εδώ βέβαια το μουσουλμανικό στοιχείο κυριαρχεί, η πλακόστρωτη παλιά συνοικία τη πόλης με ωραία μαγαζάκια και μπόλικο ανθρώπινο είδος να περιφερέται σαν χαζό... όπως και εμείς βέβαια. Παντού τζαμιά και με αξιοθέατα με σχέση το ισλάμ, το βαρέθηκα λίγο αυτό και επίσης δεν με ενδιαφέρει καθόλου το θέμα παρόλι την θελητή μου αντίθεση προς θρησκείες. Είδαμε, φωτογραφήσαμε, αγοράσαμε τα σουβενίρ μας και πάμε για Λατινικό γεφύρι και καφεδάκι όπου βρούμε. Με κοντινή θέα από το Λατινικό γεφύρι παίρνουμε το καφέ μας κάτω υπό ήχους... καμπανών, παράξενο το συναίσθημα σε κυρίως μουσουλμανική πόλη και χώρα να ακούς καμπάνες αλλά όπως ξέρουμε και προσέξει, εδώ ζουν πολλοί Σέρβοι και Κροάτες.
Το Λατινικό γεφύρι είναι το αρχαιότερο υπάρχων γεφύρι της πόλης. Χτίστηκε τον 16ο αιώνα και το αρχικό γεφύρι ήταν από ξύλο. Σημαντίκοτερο θα΄λέγα είναι ότι εδώ, 70 μέτρα μακρυά, ένας Σερβό-Βόσνιος δολοφόνησε τον αρχιδούκα της Αυστρίας Φερδινάνδο και την γυναίκα του και αυτό ήταν το έναυσμα και η αφορμή για τον 1ο Παγκόσμιο πόλεμο.
Κάνουμε και ένα περπάτημα στην απέναντι συνοικία που δείχνει πιο ευρωπαικού στυλ και με χριστιανικούς ναούς και φεύγουμε για χωριό Kresevo. Βγαίνουμε της πόλης από δυτικά και ξοδεύουμε καμιά 30 χλμ προς το χωριό. Σε μικρούς δρόμους με μπόλικο πράσινο της κοιλάδας του ποταμού Kresevica φτάνουμε.
Το χωριό και η περιοχή κατοικήτω από Νεολιθικής εποχής. Απέκτησε μεγαλύτερη οντότητα κατά την Ρωμαική εποχή σαν ρωμαική επαρχία της Ιλλυρίας. Την μεγαλύτερη του ανάπτυξη την πήρε κατά την περιόδο του βασιλείου της Βοσνίας τον 12ο αιώνα μ.Χ. . Το μεγάλο χωριό κατέχει παραδοσιακά επαρχιακά σπίτια και τον μικρό ποταμάκι Jasenovac να το διαπερνά κάνωντας το μια ατραξιόν.
Οδηγήσαμε αρκετά και το είδαμε όλο σχετικά, επίσκεψη σε γνωστό κοντινό φραγκισιανό μοναστήρι δεν κάναμε, φτάνει μ΄αυτά, μετά από το κελί που είδα στο ξενοδοχείο μου έπαθα ψύχωση. Ένα πολύ χαριτωμένο ξύλινο καφέ επάνω από το ποταμάκι μας τραβάει την προσοχή και την αράζουμε εκεί για λίγο, να πάρουμε κανένα υγρό. Ο ιδιοκτήτης πολύ μερακλής με ωραίο περιποιήμενο κήπο δίπλα και παραδοσιακά στολισμένο το μικρό του καφέ και παρά το σχετικά απόμερο του μέρος, τραβάει κόσμο. Εκεί γνωρίσαμε και μια παρέα, 1 άντρα και 2 γυναίκες, από το κοντινό Visoko. Αυτός θεόμουρλος/βλάξ και η γυναίκα του πιο νορμάλ, η αλλή κι΄ αυτή θεόμουρλη και να γελάει συνεχώς σαν μεθυσμένη καθώς η γυναίκα του βλάκα μας έλεγε ότι το Visoko είναι πολύ όμορφο, τουριστικό, με κανάλια και με την πυραμίδα του... μας έπεισε να πάμε. Μετά από αρκετές φώτο μαζί τους, νόμιζαν με το Βασιλικό ζεύγος έβγαζαν φώτο, φύγαμε για την πολύ ωραία και ενδιαφέρων μικρή πόλη του Visoko, 25 χλμ απ΄εδώ ήταν. Μπαίνωντας γυρεύαμε την πυραμίδα, τα κανάλια, τον χιλιάδες κόσμο που το επισκεπτόταν... τζίφος. Η πυραμίδα τελικά είναι ένα πέτρινο ψηλό φουγάρο από ένα καμίνι... εάν βρίσω θα φταίω?? Γι΄αυτό η άλλη γελούσε σαν παλάβη όταν μας έλεγαν πόσο ωραίο και τουριστικό είναι, καλά να πάθουμε να πιστεύουμε τον κάθε καθυστερημένο. Αρκεστήκαμε να κάτσουμε δίπλα απ΄το γεφύρι να φάμε κάτι. Εκστασιασμένοι και με το στόμα ανοιχτό με τα όσα είδαμε στον επίγειο αυτόν παράδεισο με το όνομα Visoko και επιστροφή στο πολυμορφικό και πολύ ενδιαφέρων Σεράγεβο. Οφείλω να ομολογήσω ότι το Σαράγεβο με εντυπωσίασε, στα στενά του με αρκετά μπαράκια, καφέ και εστιάτορια έβλεπες λογής λογής μορφές, ανθρώπους απλούς, σινιέ, θρησκόληπτους, μοντέρνους και ότι άλλο είδος μπορείται να σκεφτείτε. Ένα μείγμα κουλτουρών, παραδόσεων, θρησκειών και επιλογών όπου όλα συζούν αρμόνικα... τουλάχιστων εν έτη 2018. Το Σεράγεβο είναι μια πόλη που θα ξαναέρθω εάν βρω την ευκαιρία, είναι άκρως ελκυστικό και κρύβει μια ξεχωριστή γοητεία που δεν ένιωσα αλλού στο ταξίδι αυτό... Α, και να μην ξεχάσω να ξαναέρθω και στο Visoko είπαμε !!!
Γεμάτη μέρα με επισκέψεις, ευχαριστημένα τα ματάκια μας απόλυτα και ειδικότερα από το... ποιό άλλο από το Visoko. Δεν είχαμε δύναμη για πολλά έτσι βρεθήκαμε στο ίδιο εστιατόριο δίπλα από το «υπέροχο» μας ξενοδοχείο και δίπλα από το σκατί χρώματος νερό με πάλι μπύρα Σεραγέβου και παραδοσιακή γαστρονομία, κόλλημα που το έχουμε με τα παραδοσιακά και ντόπια. Το απόψινο βράδυ ήσυχο, χωρίς αμανέδες και χωρίς κλαπατσίγκανα έτσι, όπως καλά καταλάβατε, περάσαμε όμορφα.
______________________________
Διαδρομή 5η: Σεράγεβο – Zabljak 230 χλμ
Στο ίδιο έργο θεατές, πρόγευμα με θέα το γοητευτικό Σεράγεβο. Φορτώνουμε και πρώτη επίσκεψη λίγα χλμ έξω απ΄τήν πόλη, στο γεφύρι Goats (Κατσίκα). Βγαίνουμε από κεντρικό δρόμο και σε λίγο, πνιγμένο στο πράσινο κείτεται αυτό το μεγάλο σχετικά γεφύρι.
Χτίστηκε από τους Οθωναμούς τον 16ο αιώνα από άσπρο μάρμαρο της περιοχής, με την ίδια πέτρα χτίστηκαν και άλλα γνωστά γεφύρια της Βοσνίας. Έχει 1 αψίδα και 2 ανοίγματα που κρατάνε το βάρος του.
Χαζέψαμε λίγο και ξεκινήσαμε για το ημερήσιο μας ταξιδάκι με προορισμό το Zabljak στο Μαυροβούνιο, καρδιά των βουνών Durmitor. Οι δρόμοι Μ19, Μ19.3, Μ5, Μ20 και R448 θα μας οδηγήσουν στα σύνορα. Κίνηση λιγοστή και απολαύανουμε την διαδρομή μας ήρεμα και χαλαρά. Οι εικόνες γίνονται απολαυστικές όσο κατεβαίνουμε προς Μαυροβούνιο και ειδκότερα μετά που μπήκαμε στον Μ19. Το τοπίο σιγά σιγά γίνετε Αλπικό και η πλάση στο απώγειο της καθώς ο δρόμος μας παίρνει γύρω από το βουνό Romanija. Στάση σ΄ένα ξύλινο καφέ-εστιατόριο στα 900 μέτρα υψόμετρο για ακόμη ένα καφεδάκι, capuccino συνήθως γιατί σε πολλούς τόπους στην ύπαιθρο κυρίως μόνο Βοσνιακό καφέ όπως τον λένε που δεν είναι τίποτα άλλο από τον Ελληνικό όπως εμείς... τον λέμε. Στην περιπλάνιση μου στον χώρο, σ΄ένα δωμάτιο δίπλα ένα ολάκερο αρνί έκανε κύκλους πάνω από αναμμένα κάρβουνα... το Πάσχα είναι μακρυά δεν είναι ή κάνω λάθος?
Αφήνωντας τον Μ5 πλέον το τοπίο γίνετε ακόμη πιο πανοραμικό, απ΄τό Gorazde μέχρι σύνορα, απόλυτα πανέμορφο Αλπικό τοπίο με μέσες ωριαίες ταχύτητες 50 χλμ/ω σε κυρίως μέτρια προς κακή άσφλατο. Τα γαλανά γουρλωτά μας ματάκια απόλυτα ευχαριστημένα από την θέα που είχαν μπροστά τους. Εκκλησιές χριστιανικές αρκετές στην διαδρομή, κυρίως μόνες τους στην μέση του πουθενά μας κάνει να διερωτούμαστε γιατί εδώ μόνες τους. Είμαστε στην απόλυτα αγροτική ορεινή επαρχία της Βοσνίας, έχουμε κουραστεί από κύριους δρόμους και κίνηση έτσι δεν μπορείται να φανταστείτε πόσο χαρούμενοι και ικανοποιημένοι είμαστε σ΄αυτήν την διαδρομή που συνιστάτε ανεπιφύλακτα.
Το μικρό και όμορφο Cajnice, το τοπίο το κάνει όμορφο να πούμε την αλήθεια, μας καλεί για μια στάση δόσης καφέ και ντόπιας λεμονάδας. Η Σούλη εμπνέετε με τον περίγυρο της και γράφει ποίημα και εγώ στις κλασσικές σημειώσεις μου για το ταξίδι. Πληρώσαμε 2.20 ευρώ για τα ροφήματα μας, η επαρχία είναι πολύ φτηνή για τα δικά μας δεδομένα.
Συνεχίζουμε αυτήν την απίθανη διαδρομή μέχρι που βρίσκουμε μια μικρή παραμεθώριο καλύβα θα΄λέγα στα αριστερά μας, μια μπάρα και 2 έν-στολους, τα σύνορα της Βοσνίας είναι. Ο συνοριακός στεκόταν έξω, δεν υπήρχε θυρίδα όπως τα συνηθισμένα σύνορα, μου κάνει νόημα να σταματήσω και του δείχνω χαρτιά. Μου ζητά και ασφάλεια την οποία δείχνω της Βοσνίας φυσικά και παιρνάμε.
Αφήνουμε την Βοσνία Ερζεγοβίνη μέσα σε ανάμοικτα συναισθήματα, εικόνες, κουλτούρα ακόμα και καιρικά φαινόμενα. Η χώρα αυτή με κέρδισε, με κέρδισε απ΄όλα αυτά που έχω δει, με κέρδισε χωρίς να το καταλάβω παρόλο τ΄ότι γεμάτη με τζαμιά και αυτή η θέα με κάνει να νιώθω εκνευρισμό, δεν ξέρω τι αλλά είναι μια χώρα που άξια παίρνει το επίθετο πολυμορφική και αξίζει για επίσκεψη.
Σε καμιά 5αριά χλμ φτάνουμε στο Μαυροβούνιο σύνορο, τους παίρνει ώρα μέχρι να βρουν άκρη με την ταυτότητα της Σούλης και ξεχνάνε μάλλον να ζητήσουν ασφάλεια που δεν είχα ειδικά για Μαυροβούνιο αφού θυμάστε ότι έδειξα Αλβανική στην αρχή του ταξιδιού μου, ευτυχώς γλύτωσα καμιά 20-30αριά ευρώ.
Ο δρόμος R3 μας οδηγά πλέον στο Μαυροβούνιο, ίδιο πανέμορφο σκηνικό με αργές ταχύτητες. Λίγο πριν το Plijesh ένα όμορφο σπιτάκι με ωραία θέα μας κινεί την περιέργια και μπαίνουμε στο πράσινο χωράφι προς εκεί για φώτο. Δίπλα, στα 20 μέτρα, ένα αγρόσπιτο με στάνες και αχυρώνες.
Ο ιδιοκτήτης, κάπου στα 65-70 θά΄λεγα, έρχεται κοντά μας περίεργος και φιλικός και μας λέει διάφορα που φυσικά δεν καταλάβαμε τίποτα, βλέπωντας κι΄αυτός το ίδιο μας καλεί σπίτι του. Αυτό το καταλάβαμε άμεσα, πρώτα μας δείχνει την στάνη και υπερήφανα μας λέει ότι τα πρόβατα είναι ρώσσικα και συνεχίζουμε προς το σπιτάκι του, φωνάζει στην γυναίκα του που άπλωνε ρούχα εκείνη την ώρα να φέρει καφέ για όλους μας. Καθόμαστε έξω σ΄ένα ξύλινο τραπέζι και καρέκλες με υπέροχη θέα και προσπαθούμε να ανταλάξουμε τυπικές κουβέντες. Πορτοκαλάδα μας φέρνει πρώτα μέχρι να ετοιμαστεί ο καφές, βοσνιακού τύπου, άμεσα βλέπεις την απλότητα, την ζεστασιά και την φιλοξενία τους. Πάντα με χαμόγελο και καλή διάθεση εκεί μαζί μας αυτοί οι άγνωστοι ανθρώποι που γνωρίσαμε 5 λεπτά πριν, προσπαθούν να μας κάνουν να νιώσουμε άνετα. Με την γλώσσα του σώματος και κινήσεις χεριών καταλαμβαίνουμε ότι έχουν 2 γιούς που μένουν στην κοντινή πόλη. Μ΄ένα τσιγάρο και καφέ καθόμαστε έξω στην υπαίθρια βεράντα τους με άπλετη θέα και ορεινό τοπίο, ο αέρας ολοκάθαρος και αναζωογονιτικός. Περάσαμε 30 λεπτά εκεί με την γλώσσα του σώματος να παίρνει φωτιά και φεύγουμε, τους ευχαριστήσαμε πολύ ζεστά για την λιτή και όμορφη τους φιλοξενία. Αυτό το σκηνικό με αυτούς τους πραγματικούς ανθρώπους θα μας μείνει αξέχαστο, μια αληθινή συναναστροφή του ανθρώπινου είδους.
Η διαδρομή στα ίδια, αργές ταχύτητες με πανέμορφο αγροτικό τοπίο. Πριν το προορισμό μας περνάμε το διάσημο γεφύρι του Τάρα ποταμού. Τουριστικός χώρος και με μαγευτική θέα, μια θέα απ΄το γεφύρι που τα λέει ΟΛΑ.
Το γεφύρι κτίστηκε μεταξύ του 1937 και 1940 κατά την περίοδο της Γιουγκοσλαβικής βασιλείας. Την επόχη που κτίστηκε ήταν το μεγαλύτερο γεφύρι στην Ευρώπη με μπετόν για οχήματα. Κατά τον 2ο Π.Π. οι παρτιζάνοι μαζί με ένα από τους σχεδιαστές του, ανατίναξαν την μεσαία αψίδα έτσι έκοψαν την ιταλική προέλαση, προσωρινά βέβαια αφού οι ιταλοί την έφτιαξαν πάλι.
Η διαμονή μας σε ξύλινο σπιτάκι είναι έξω από την μικρή πόλη Zabljak, στην καρδιά των Durmitor, χωριό Razvzsje. Ένα μεγάλο οροπέδιο δεσπόζει στην περιοχή και στην μεριά της πόλης βουνοκορφές πίσω της να ορθώνονται μαγευτικά. Νοικιάσαμε την σοφίτα του ξύλινου σπιτιού αλλά η σκεπή κάλυπτε την θέα της μικροσκοπικής μας βεράντας. Η περιοχή με αρκετά εξοχικά σπιτάκια και η ηρεμία απόλυτη. Μόλις φτάσαμε υπήρχε πρόβλημα ηλεκτροδότησης στην περιοχή και έτσι ντους γιοκ. Μετά από κανένα 2ώρο είχαμε ηλεκτρισμό, ανάψαμε θερμοσίφουνα και τακτοποιήσαμε τα πράγματα μας μέχρι να ζεσταθεί το νερό. Μπαίνωντας στην ντουσιέρα κουνιστός λυγιστός και με το χαμόγελο στο στόμα, αρπάζω το χερούλι και ανοίγω την ροή... εκεί που περίμενα ένα ωραίο ζεστό νερό με πίεση να μου κτυπά τα κουρασμένα μου κοκκαλάκια... πουλί που κατουράει θα έβγαζε περισσότερη πίεση. Λύγμ και Σπαρακουάξ και άλλα αναφιλητά τύπου μίκυ μάους έβγαζα άθελα μου καθώς προσπαθούσα να βρέξω την απολλώνια κορμάρα μου, μου πήρε 20 λεπτά να περάσω μια σαπουνάδα χωρίς μαλλιά....και εσείς που με ξέρετε, γνωρίζετε το σλιμ και λεπτό σκαρί που... δεν ΕΧΩ !!!!!
Ρωτήσαμε τα παιδιά εκεί, φίλοι του ιδιοκτήτη, για παραδοσιακό εστιατόριο και μας είπαν να πάμε στο Izvor, δρόμος προς επόμενο χωριό. Η Σούλη μου λέει – Θα πάμε?.. κ εγώ απαντάω – Ναι. Η Σούλη μάλλον θυμάται την υπόθεση Visoko και είχε τις φοβίες της φυσιολογικά. Σχεδόν βράδυ, οδηγάμε μέσα στο μεγάλο οροπέδιο, στην μέση του απόλυτου πουθενά και μπαμ το εστιατόριο εκεί ολόφωτο. Παρκάρουμε χωρίς δεύτερες σκέψεις, ένα κτίσμα σαν σπίτι όλο ξύλο. Τοποθεσία ιδανική, ζεστή ατμόσφαιρα, φιλικό και χαμογελαστό προσωπικό και με θέα να αχνοφαίνονται οι βουνοκορφές απέναντι μας... σκηνικό φανταστικό και αξέχαστο. Έξω τσιμπούσε λιγάκι και έτσι μπήκαμε εσωτερικά. Φάγαμε τα τοπικά μας εδέσματα, είπιαμε τις τοπικές μπυρίτσες μας και τσιγάρο έξω στην ξύλινη βεράντα με την βραδινή θέα του.... τίποτα. Ήταν πολύ σκοτεινή βραδιά, το φεγγάρι κρύφτηκε.
Αναφορά Δωματίου: Ζεστό με πολύ ξύλο, δίπλα η ντουσιέρα με τουαλέτα, καθαρό και με κουζινούλα. Harmony apts ονομάζονται και τα συνιστώ γιατί ο ιδιοκτήτης την μέρα που φεύγαμε έβαζε σύστημα πιέσεως, επίσης πολύ ζεστός και φιλικός και ήθελε να τον πληρώσω 20 ευρώ λιγότερα για τα προβλήματα με το νερό.
______________________________
Το πρωί κατεβάσαμε όλα τα φαγώσιμα για πρωινό που αγοράσαμε χτες από υπεραγορά και καθήσαμε στα λίγα τραπέζια στην αυλή για να τσιμπήσουμε κάτι. Είπαμε τα σχετικά στον ιδιοκτήτη, ειδικότερα καθόλου πίεση που ούτε το καζάνακι δεν πήγαινε κάτω και πήγε άμεσα και μας έφερε 4 μπουκάλες 5 λίτρων για τις ανάγκες μας.
Σήμερα το πρόγραμμα μας έλεγε επίσκεψη στην μαύρη λίμνη, λίγο έξω από το Zabljak. Η κίνηση προς τα εκεί τρελή, τα αυτοκίνητα παρκαρισμένα όπου ήθελε κανείς. Πληρώσαμε και 3 ευρώ έκαστος και περπατήσαμε καμιά 500 μέτρα σε ανηφόρα με λογής μικρά ξύλινα μαγαζάκια πουλώντας κυρίως μέλι, μπαχάρια, τσάι κ.λ.π. Φτάνωντας στην λίμνη πανέμορφη η τοποθεσία της με φόντο τις κορυφές του Durmitor. Μερικά καφέ και εστιατόρια εκεί γεμάτα από κόσμο. Εάν ήταν άλλη εποχή και ο κόσμος ήταν ο μισός, θα ήταν πολύ υπέροχα θά΄λεγα γιατί το τοπίο πανέμορφο και χρίζει σιγής και ηρεμίας, άμα είναι τόσοι πολλοί τότε η ηρεμία χάνετε και γίνετε βαβούρα.
Η λίμνη κυρίως γεμίζει από νερό της βροχής όπως επίσης και υπόγεια ρεύματα νερού. Τα δάση που περιτρυγυρίζουν την λίμνη είναι κωνοφόρα και αυτά δίνουν στην λίμνη το σμαραγδένιο πράσινο χρώμα. Υπάρχουν 18 λίμνες από παγετώνες στο Durmitor που ονομάζονται «Βουνίσια μάτια» και αυτή είναι η πιο μεγάλη. Τα νερά της λίμνης διακλαδώνονται και ρέουν σε 2 ποταμούς, τον Τara και Piva.
Τσιμπήσαμε στην πόλη κάτι και επιστρέφουμε στην διαμονή μας. Εκεί αρκετοί φίλοι του Μαυροβούνιου ιδιοκτήτη των σπιτιών μας είπαν ότι προετοιμάζονται για καρβουνοψησίματα, όπως εμάς ένα πράμα και είμασταν καλεσμένοι. Στην απάντηση μας μόλις φάγαμε ούτε συζήτηση δεν σήκωσαν, ελάτε φάτε όσο θέλετε και πείτε όσο θέλετε. Κάτσαμε και εμείς λοιπόν αφού καλεστήκαμε και άρχισαν οι ρακίες, αμάν λέω. Μια σου μια μου και με κουβέντα για τον πόλεμο και συγκρίνωντας τις δικές μας και τις δικές τους κουλτούρες που είναι σχεδόν πανομυότυπες, άρχισα να παραπατώ. Γέλιο, πείραγμα ειδικότερα στον ψήστη που το έπαιζε ο καλύτερος της χώρας... σας είπα από κουλτούρα όλα τα ίδια σχεδόν. Η Σούλη η μόνη γυναίκα της παρέας, άλλο κλασσικό κι΄αυτό. Φάγαμε κάτι, είπιαμε περισσότερο και η ώρα έφτασε 7 απογευματινή. Είχαμε σκοπό πάλι να πάμε στο εστιάτοριο Izvor γιατί μας υπερ-άρεσε, εγώ είμουνα λίγο τραλαλά βέβαια αλλά δεν ήθελα να το χάσω με τίποτα, έτσι, 730 πριν χαθεί τελείως το φως πίσω απ΄τίς κορυφές είμασταν εκεί. Κάτσαμε βεράντα πρώτο τραπέζι πίστα με τα βουνά απέναντι μας και απολαύαναμε την μαγευτική θέα του δειλινού με το σκηνικό που απλόχερα δινόταν σ΄εμάς. Σουπίτσα ζεστή, μπυρίτσα και παραδοσιακό φαγητό με τυρί ντόπιο Kacamak, βαρύ βέβαια και 2 άτομα δεν μπορέσαμε να φάμε 1 μερίδα.
______________________________
Διαδρομή 6η: Zabljak – Virpazar 210 χλμ
Το πρωί πάλι κάτω για πρωινό με τα φαγώσιμα μας, φορτώσαμε και βουρ. Το ένα παιδί που μιλούσε αγγλικά χτες μαζί μας στο φαγοπότι εκεί, μου είπε να πάρω ένα άλλο δρόμο και θα περάσω από υπέροχα τόπια με φόντο τα φαράγγια της περιοχής. Επειδή δεν είχα χρόνο να το ελέγξω προτίμησα την δική μου διαδρομή διαμέσου του όρους.
Η δική μου διαδρομή μέσα στα έγκατα του Durmitor δεν έχει ούτε αριθμό. Θα σας δώσω μόνο ονομασίες χωριών για να μπορέσετε να την βρείτε, βορειο-δυτική κατεύθυνση από Zabljak, Bosaca, Mala Crna Gora, Ograde Kolibe, Nedanjo, Trsa και τερματίζει λίγο πριν το Pluzine. Ο δρόμος πολύ μικρός, μόλις για 1 αυτοκίνητο, μέτριας ασφάλτου, ταχύτητες όχι πέραν των 50 χλμ/ω στο καλύτερο του και από πολύ νωρίς έδειξε τις εικόνες που έπονται. Η όλη διαδρομή είναι σχεδόν 50 χλμ πνιγμένη σε πολύ πυκνά δάση, σε σημεία ο ήλιος δεν μπορούσε να διαπεράσει τα πυκνά φυλλώματα, οροπέδια, ποτάμια και όλα τα συστατικά για μια απίστευτη διαδρομή που δεν τις έλειπε τίποτα, η υπέρτατη δασική διαδρομή που πρέπει να κάνει κανείς εάν βρίσκετε στο Μαυροβούνιο και όχι μόνο. Η Σούλη όμως είχε άλλη άποψη για την διαδρομή, την ρωτάω να κάνουμε στάση και μου απαντά με νευρικότητα Όχι... και εγώ το ηλίθιο κάθομαι και σκέφτομαι εάν είπα κάτι λάθος, έκανα κάτι λάθος...ξέρετε πως είναι οι γυναίκες που με το παραμικρό τσαντίζονται και έλα εσύ μετά να βρείς ποιό ήταν αυτό το τραγικό «λάθος» και να το διορθώσεις. Τελικά κατάλαβα τι ήταν το λάθος... είχε μια φοβία ότι θα βρούμε αρκούδα στο δρόμο, σε μια στροφή να μας περιμένει για να μας κάνει κολατσό. Θα έμαθε η αρκούδα ότι κάτι νόστιμοι και τρυφεροί Κύπριοι ήρθαν στα μέρη της και μας ανάμενε. Όσο και εάν προσπάθησα να την ηρεμήσω δεν ήθελε με τίποτα να σταματήσουμε κάπου μοναχικά.
Τα βουνά Durmitor είναι μέρος των Δειναρικών άλπεων. Περιβάλεται στα βόρεια από το φαράγγι του ποταμού Tara, στα δυτικά από το φαράγγι του ποταμού Piva και στα νότια από το φαράγγι του ποταμού Komarnica. Το πάρκο του Durmitor από το 1980 είναι κάτω από την UNESCO Heritage sites. Έχει 48 κορυφές με την ψηλότερη το Bobotov kuk στα 2,522 μέτρα και 18 λίμνες με την Μαύρη την πιο μεγάλη. Το όνομα Durmitor είναι Βαλκανικό-Βλάχικο μάλλον και σημαίνει ο κοιμισμένος τόπος. Το φαράγγι του ποταμού Tara είνα το ψηλότερο σε βάθος της Ευρώπης και το 2ο σε βάθος του κόσμου.
Προσοχή όμως από αυτοκίνητα, την γλύτωσαμε 3-4 φορές σε άλλους δρόμους από απέναντι μας αυτοκίνητα αλλά εδώ ΔΕΝ... ένας τσέχος, τουρίστας κι΄αυτός, σε μια στροφή δεν μας έφτασε το πλάτος του δρόμου και η αριστέρη μου βαλίτσα κτύπησε με το δεξί πίσω φτερό του. Σε στάση και των 2 μας βλέπουμε ότι βασικά ζημιές δεν ύπηρχαν και όλα καλά, έτσι χαιρετιστήκαμε και φύγαμε. Γενικά πολύ λίγα αυτοκίνητα βρήκαμε στην διαδρομή και καμιά μηχανή.
Στην μέση του πουθενά κυριολεκτικά σε μια ανοιχτή στροφή ένας τύπος μας κάνει σινιάλο να σταματήσουμε, ο τύπος κρατούσε και μηχανάκι κοπής εισητηρίου και μας λέει ότι πρέπει να πληρώσουμε που είμαστε στο πάρκο του Durmitor. Κοντοσταθήκαμε λιγάκι γιατί ένας τύπος στο μέσο του πουθένα μας πούλαγε εισητήριο, 3 ευρώ ήτανε έτσι δεν κάναμε θέμα και φεύγουμε ακόμα απορημένοι εάν ο τύπος ήταν κλεφτρόνι ή πραγματικός εισπράκτορας του πάρκου. Σύντομα σ΄ένα οροπέδιο ανοίγει το τοπίο και το φαράγγι του Tara είναι ορατό μ΄ένα χωριουδάκι δίπλα. Η θέα του τεράστιου φαραγγιού κόβει ανάσες, στέκομαι εκεί για τουλάχιστον 10 λεπτά απλά βλέποντας το (μπας και δω καμιά αρκούδα να έρχεται). Πάμε στο διπλανό χωριουδάκι μ΄ένα καφενείο δίπλα στο δρόμο. Βόσνιο καφέ για μένα και τσάι από τα βότανα των κυριών στο καφενείο για την Σούλη. Σακκάκι δεν βγάλαμε παρόλο την ηλιοφάνεια αλλά τα υψόμετρο έλεγε κοντά 1500 μέτρα στο σημείο. Η ηρεμία απλά παντού, η σιγή μαζί μας, τα βουνά δίπλα μας, η μηχανή παραπέρα... αυτά είναι, δεν ζητάω τίποτε άλλο απ΄τήν ζωή!!!
Πλέον αρχίσαμε να κατηφορίζουμε τα τελευταία χλμ και η λίμνη Pivsko μας δίνει ωραίες εικόνες για τα μάτια μας. Πολλά τούνελ μικρά και σε μια στροφή σταματάω για φώτο και βίντεο.
Εκεί ανακαλύπτω ότι η action camera μου δεν ηχογραφούσε, για πόση ώρα δεν γνωρίζω. Με πιάνει τρέλα. Πάμε στην Pluzine για να δούμε τι γίνετε, βρίσκουμαι ένα εστιατόριο με φόντο την λίμνη... το αποτέλεσμα είναι ότι η κάμερα δεν δούλευε όλη μέρα, χάσαμε όλη την διαδρομή του Durmitor.
Η κάρτα μνήμης με 64G μνήμη αποφάσισε να σταματήσει να ηχογραφεί στα 21G... το γιατί άγνωστο αλλά μας κατάστρεψε την μέρα. Η Σούλη μη θέλοντας να κατεβεί τραβούσα πολλά βιντεάκια... έτσι νόμιζα ο άμοιρος.
Το μικρό παραδοσιακό εστιατόριο με το όνομα Zvono, απλά πολύ καλό. Μας έφερε ψαρόσουπα, πολύ νόστιμη με αρκετή πάπρικα και μπόλικη ώστε να μας χορτάσει. Φαίνεται η αγωνία της Σούλης στην διαδρομή της άνοιξε την όρεξη και έφαγε και μια ψαροσαλάτα, κι΄αυτή απλά υπέροχη και μπόλικη. Το Zvono συνιστάτε για στάση. Μπαίνωντας στα ενδότερα του εστιατορίου για να πληρώσω βρήκα και μια Μαυροβούνια που σπούδασε Αθήνα και ήθελε πολύ να μιλήσει ξανά Ελληνικά, τις δώσαμε απλόχερα 15 λεπτά κουβέντας ρωτώντας μας ειδικότερα εάν μας άρεσε και τι στην χώρα της.
Κατεβαίνουμε στον Μ3 για επόμενη στάση σε μοναστήρι, ορθόδοξο... νόμιζω έκλεισα καλό πόστο στον παράδεισο τελικά. Πολύ κοντά από Pluzine. Το μοναστήρι σχετικά μικρό αλλά σε καλή κατάσταση, μπαίνουμε μέσα και η Σούλη εκστασιάζεται... μάλλον ήθελε να ευχαριστήσει τον θέο που η αρκούδα δεν βρήκε τον δρόμο για να μας φάει. Οι εικόνες σε βυζαντινή-ελληνική γραφή.
Το μοναστήρι κτίστηκε τον 16ο αιώνα μ.Χ. και είναι το μεγαλύτερο Σέρβικο μοναστήρι που κτίστηκε κατά την διάρκεια τη Οθωμανικής κατοχής τότε και είναι αφιερώμενο στην Παναγία. Το μοναστήρι είναι γνωστό για τις τοιχογραφίες της, θησαυρούς όπως εκκλησιαστικά είδη, σπάνια βιβλία και αντικείμενα κατασκευασμένα με ακριβά μέταλλα και όλα εκθέτονται στο μουσείο του μοναστηριού.
Η βροχή άρχισε να μας βαρά, δυναμώνει σύντομα και μας αναγκάζει σε στάση για αδιάβροχα. Η θερμοκρασία έλεγε 16 κελσίου, τα είδαμε όλα στο ταξίδι εκτός από χιόνι. Πλέον το τοπίο άλλαξε και είναι αδιάφορο, η κίνηση μεγάλωσε επίσης και μπαίνουμε Podgorica. Καθαρή την βρήκα και με καλοφτιαγμένους δρόμους. Ένας καφές αναγκαίος πριν πάμε στο Virpazar για τελικό μας προορισμό. Capuccino 1.20 και Coca cola 1.5 ευρώ, αυτό δεν το περίμενα. Φύσαγε μανιακά και δεν μας αφήνει να απολαύσουμε τα ροφήματα μας έτσι φεύγουμε σύντομα.
Σπαταλούμε τα 25 τελευταία χιλιόμετρα για το μικροσκοπικό χωριό Virpazar που βρίσκετε στις βόρειες όχθες της λίμνης Σκόδρας. Το ανακάλυψα το 2012 και έκτοτε το αγάπησα. Μπαίνωντας και οδηγώντας μέσα στους σχετικά ανύπαρκτους δρόμους ανάμεσα από τα καφέ, σταματάω και ρωτάω που είναι η διαμονή μας αφού σχεδόν πουθενά δεν έχει ταμπέλες και δίνω πάνω στον ιδιοκτήτη, μικρός πολύ μικρός τόπος και οι πιθανότητες να τον βρω μεγάλες.
Αράζουμε λίγο στο δωμάτιο μας μετά μπουγάδας των κορμιών μας και έξω για περπάτημα. Το γεφύρι του με τις 3 αψίδες με τα παλιά σπίτια στις όχθες της Σκόδρας είναι αυτά που κλέβουν την παράσταση του χώρου. Δυστυχώς έγινε πολύ τουριστικό από τότε που ήρθα και γέμισε πλανόδιους να πωλούν.... τι άλλο εκτός από σουβενίρ και γυναικεία είδη... σας λέει κάτι αυτό??? Την έκανα τίγρη τελικά.
Το βράδυ έκλεισα στο ίδιο εστιατόριο που έφαγα το 2012, το Badaj και συνιστάτε για το καλό φαγητό του και την διακόσμηση του. Το κτίσμα άγνωστο πότε, ήταν φυλακή. Ακόμη αμπάρια και σίδερα υπάρχουν στον χώρο. Υγρασία αρκετή και ο χώρος μέσα δεν είχε ούτε ανεμιστήρα τύπου Sveti Stefan τουλάχιστων άλλα ούτε και αέρα κοντίσιον. Είμασταν οι μόνοι που κάναμε αέρα με τα μενού μας, εμείς οι Κύπριοι που δεν είμαστε μαθημένοι στην ζέστη, μάλλον έχουμε ζεστά αίματα και καιγόμαστε εύκολα, πυροκαμένοι σαν σίδερο είμαστε χαχα.
Αναφορά Δωματίου: Καθαρό, με ντουσιέρα/τουαλέτα, ίντερνετ και σχετικά ευρύχωρο. Lotus studio ονομάζεται και πληρώσαμε 37 ευρώ/δωμάτιο, εάν έρθετε αξίζει να μείνετε εδώ. Ο ιδιοκτήτης φιλικός και καλοδιάθετος.
______________________________
Διαδρομή 7η: Virpazar – Κομάνι 140 χλμ
Βροχερό το πρωινό μας και μουντό, καφές στα διπλανά καφενεία με την πλακόστρωτη πλατεία. Γύρεψα τον ιδιοκτήτη για να τον πληρώσω, τον βλέπω μετά από 20 λεπτά να βγαίνει στην βεράντα του, του κάνω νόημα και αυτός ανταπέδωσε σα΄να έλεγε άσε ρε φιλαράκο ακόμα λιγό να ξυπνήσω και να πάρω και τον καφέ μου... ζωή και κότα το παιδί.
Φορτώνουμε τον τίγρη και ξεκινούμε σε βαρύ μουντό φθινοπωρινό τοπίο για δρόμο R16 που περνά όλη την διαδρομή σχεδόν από τα δυτικά της λίμνης Σκόδρας. Παίρνουμε καμιά 500 μέτρα υψόμετρο σ΄ένα στενό και με κακό χάλι δρόμο. Η λίμνη και το μουντό τοπίο έδινε μαγευτικές εικόνες, θερμοκρασία 20 κελσίου.
Μικρά χωριά με λιγοστούς κατοίκους είναι στην διαδρομή, κάπου κάπου κάποιος πλανώδιος να πουλάει φρούτα και δικά του παρασκευάσματα. Η διαδρομή μια στις όχθες και μια στα λίγο ενδότερα μας κάνει παιγνίδια εικόνων που εμείς απολαύανουμε τα μάλα και απ΄τις 2 όψεις. Πετρόκτιστα τα πλείστα σπιτάκια και κτισμένα συνήθως σε πλαγιές και είμαι σίγουρος με φανταστικές θέες προς τη λίμνη, κάτι τέτοιο παρατηρούσαμε και εμείς καθώς οδεύαμε με ταχύτητες των 40-50 χλμ/ω. Αυτό το σκηνικό κράτησε αρκετά, ίσως η καλύτερη διαδρομή που κάναμε ισάξια αυτής στο Durmitor αλλά σ΄ένα αλλιώτικο σκηνικό. Σε λίγο ένα παλιό κτίσμα στα αριστερά μας και μια ταμπέλα έλεγε Karanikici, μας κινεί την περιέργια και πάμε, παλιά μου τέχνη κόσκινο τα παλία και ξεχασμένα κτίσματα.
Ένα καμπαναριό δίπλα από μια μισογκρεμισμένη εκκλησιά, ένας τάφος παραπέρα και μια εκκλησιά σε καλή κατάσταση απέναντι από δρόμο και όλα αυτά πνιγμένα μέσα στο πράσινο. Στάση βέβαια και εξερεύνηση του όλου χώρου με τσιγάρο, φρούτα και νερό. Ακόμα και τώρα που έχω διαδύκτιο σαν γράφω, δεν βρίσκω τίποτε για τον χώρο εκείνο παρά μόνο ότι είναι ένα μικρό χωριό.
Πολλά νησάκια και βραχονησίδες σ΄όλο το μήκος της δυτικής ακτής, σίγουρα όλα αυτά μαζί με την θέα από ψηλά δεν αφήνουν κανένα αμέτοχο. Σε λίγο μπαίνουμε στα ενδότερα και χαμηλότερα και στο άξαφνα ένα δάσος μ΄ένα φιδίσιο δρόμο, ποιό παραμυθένιο δάσος δεν έχω ξαναδεί εκτός από παιδικές ταινίες του Ντίσνευ. Η βλάστηση, τα δέντρα, το φως όπως έπεφτε στον χώρο έδινε μια καθαρά μαγευτική θέα και τοπίο... εγώ έμεινα με το στόμα ανοιχτό κυριολεκτικά. Μετά το δάσος μπαίνουμε στην υπο-περιοχή της Sestani.
Σε 40 χλμ φτάνει στο τέλος της η διαδρομή και η κατάβαση προς Vladimir είναι αναγκαστική. Τα λόγια και επίθετα έχουν στερέψει για το τι είδαμε και από που περάσαμε. Η όλη περιοχή που ονομάζεται Skadarska Krajina με πληθυσμό Μαυροβούνιους και Αλβανούς. Στην περιοχή ρέει άφθονη ιστόρια με πρωταγωνιστή τον Jovan Vladimir (Σέρβος) βασιλειά της Διόκλειας (νοτιο-ανατολικό Μαυροβούνιο) και τη γυναίκα του Θεοδώρα όπου και αυτοί λάτρεψαν την όλη περιοχή και τάφηκαν εδώ στα ερείπια πλέον της εκκλησιάς Precista Krajinska. Πάμπολα μέρη για επίσκεψη αλλά χρειάζονται ώρα μπόλικη λόγω μικρών δρόμων. Η διαδρομή απλά μαγευτική με πολλά να εμπεριέχει σε τοπία, κουλτούρα, ιστορία και φύση και πρέπει να μπει στις must διαδρομές.
Κατεβαίνουμε προς Vladimir και αριστερά για σύνορα που τελικά επιβεβαιώσαμε ότι Αλβανικό δεν υπάρχει. Κίνηση στα σύνορα όχι τόσο πολύ αλλά ένας τελωνιακός μου υπόδειξε να πάω μπροστά και να περάσω πίσω από τις θυρίδες. Μπαίνουμε Αλβανία και προς Σκόδρα, την πόλη αυτή τη φορά. Ουρές μπροστά μας και προσπερνώ όποτε μπορώ, δυστύχημα λέμε γιατί οι ουρές συνεχίζουν για χιλιόμετρα. Τελικά δεν είναι δυστύχημα αλλά ο τεράστιος όγκος οχημάτων στους μικρόυς δρόμους. Κέντρο της Σκόδρας για καφέ και λίγη ξεκούραση, ζέστη και κίνηση ήταν καταλυτική.
Η περιοχή της Σκόδρας πρωτοκατοικήθηκε από την εποχή του Χαλκού. Οι Ιλλυρικές φυλές Λαβεάτες και Αρδιαίοι κατοικούσαν εδώ από τον 4ο αιώνα π.Χ.. Οι Έλληνες τους ονόμασαν Σκοδρινούς όπως φαίνεται σε νομίσματα από τον 2ο αιώνα Π.χ. αλλά ακριβώς από που πηγάζει το όνομα τους δεν είναι σίγουρο. Ο Στράβωνας τους βάζει (Αρδιαίους) να ζουν στο τωρινό Μαυροβούνιο στις δεξιές όχθες του ποταμού Νερέτβα. Οι Ρωμαίοι βέβαια τους κατάκτησαν και τον 7ο αιώνα μ.Χ. οι Σλάβικες φυλές κατέκλεισαν την περιοχή οι οποίοι κέρδισαν από τον βυζαντινό αυτοκράτορα Φλάβιο Ηράκλειο αυτόνομη περιοχή. Τον 12ο αιώνα η Σκόδρα γίνετε μέρος του Δεσποτάτου της Ηπείρου κάτω από το Βυζάντιο και με Μιχαήλ Ι Κομνηνό σαν αυτοκράτορα. Μετά τα κλασσικά, Ενετοί Οθωμανοί μέχρι την επανάσταση των Αλβανών τέλος του 19ου αιώνα που τέλειωσε άδοξα.
Πλώρη για τον τελικό μας προορισμό, λίμνη Κομάνι. Απόσταση 45 χλμ έλεγε το GPS και ώρα άφιξης 1.5 ώρα μέτα...μαλακίες λέει πάλι το μαραφέτι σκέφτομαι και συνεχίζουμε στους δρόμους SH5 και SH25. Όλα στην αρχή ωραία και ήρεμα, απλή διαδρομή στην επαρχία της βόρειας Αλβανίας, η λίμνη Κομάνι αρχίζει να αραχνοφαίνεται.
Στάση για τσίμπημα δίπλα από λίμνη σε σχετικά συννεφιασμένο ουρανό και αέρα, απόμερο μέρος και λιγοστά αυτοκίνητα πέρασαν όσο κάναμε στάση υποδεικνύουν που οδεύαμε. Όσο τα χιλιόμετρα λιγόστευαν, τόσο αγρίευε ο δρόμος, κάποτε μια υποτυπώδες ασφάλτινη διαδρομή και μια χωμάτινη, λακούβες και τρύπες ατέλειωτες, σκαμμένη δρόμοι συχνά, ακόμα και τα 4χ4 πήγαιναν με αργούς ρυθμούς. Τελικά το μαραφέτι είχε απόλυτα δίκιο, την 1.5 ώρα την φάγαμε σαν κερασάκι στην τούρτα.
Το χωριό Κομάνι μικρό και με λίγες υπηρεσίες για μια νύκτα μόνο, οι περισσότεροι φτάνουν από προηγούμενη μέρα για να πάρουν το πλοιάριο για να κάνουν την διαδρομή της λίμνης Κομάνι. Εγώ έκλεισα εκεί ακριβώς που γίνετε η εκκίνηση των πλοιαρίων, περάσαμε ένα τούνελ και στο αναπάντεχο το τέλος διαδρομής. Στην άφιξη μας γινόταν ψηλοχαμός, αυτοκίνητα παντού, κόσμος, μια αταξία που δεν ήξερα πως θα φτιαχνόταν αφού ο χώρος πολύ μικρός. Μετά από καμιά 1.5 ώρα βρήκαμε άκρη, πάρκαρα την μηχανή κανονικά σε χώρο που δεν ενοχλούσε, βρήκαμε τον ιδιοκτήτη και σιγουρέψαμε την διαμονή μας στο ξενοδοχέιο εκεί με το όνομα Ροζάφα. Αράζουμε στην βεράντα στον 1ο όροφο δίπλα από λίμνη, μπυρίτσα και
σημειωματάριο για να γράψω τα της ημέρας.
Όμορφη θέα με τα γύρω βουνά να κλείνουν ασφυκτικά την λίμνη αλλά και βαβούρα που χαλάει το όλο όμορφο σκηνικό. Βλέπω ένα αυτοκινήτο Γερμανού να παρκάρει μέσα στο πλοιαράκι που θα παίρναμε το άλλο πρωί και πάω και ρωτάω τι γίνετε, τελικά πάρκαρα και εγώ την μηχανή στο πλοιαράκι από τώρα... εν μέρει ησύχασα γιατί ήξερα τι ψιλοχαμός θα γινόταν το πρωί. Στο ξύλινο πάτωμα της βεράντας, είδαμε 3-4 μπουλούκια από τρίχες, κάποιος μάλλον κουρεύτηκε εκεί πάνω, ο αέρας φυσούσε λιγάκι, κάτω έψηναν στα κάρβουνα... καταλάβατε τι μάλλον έγινε. Και το 2ο κερασάκι στην τούρτα για προορισμό Κομάνι, το καλό μου βιονικό ματάκι έπιασε το ψήστη να ανακατεύει μανιωδώς την μύτη του και εγώ σαν βλάκας το είπα στη Σούλη.
Αργά το απόγευμα μια παρέα μαζεύτηκε εκεί, μια νεαρή οικογένεια Γερμανών, 2 Αυστριακές κοπέλες κι΄εμείς. Μπύρες και κουβεντούλα μέχρι την ώρα του φαγητού. Ένα νεαρός γύρω στα 22-23 έκανε χρέη παραγγελιοδόχου γιατί ίσως μιλούσε κάποια αγγλικά... δώστε νόημα στα γραφόμενα πιο κάτω... του λέω θέλω να παραγγείλω, τι έχετε?? Μου απαντάει Only Chicken (μόνο Κοτόπουλο). Ok του λέω, Κοτόπουλο, πατάτες, σαλάτα και ψωμί για 2 άτομα. Μου απαντάει, η γυναίκα σου?? Του ξαναλέω, αυτά που παράγγειλα κάντα για 2 άτομα, εμένα και την γυναίκα μου. Μου ξαναπαντάει στην αγγληστίν, Κοτόπουλο – πατάτες – σαλάτα και ψωμί αλλά η γυναίκα σου τι θα φάει?? Αχχχχχχχχχχ.... κάποιος πετάκτηκε εκεί και κάτι του είπε στα Αλβανικά και τέλειωσε η φάση λέγοντας μου ότι στις 8 το βράδυ θα είναι έτοιμα, αυτό έγινε στις 710. Πάω πάνω και προετοιμάζω την Σούλη ότι ίσως αυτά που θα μας φέρει να είναι λάθος και αυτή απαντάει... με όλα αυτά που είδα δεν θα φάω μάλλον. Σε 10 λέπτα πάω κάτω για μπύρες και βλέπω κεμπάμπ στα κάρβουνα, του λέω του νεαρού με τα άπταιστα αγγλικά, Μου είπες ότι μόνο κοτόπουλο είχες, βλέπω κεμπάμπ και θέλω μια μερίδα του λέω, μου απαντάει...Μα εσύ μου είπες μόνο κοτόπουλο, του απαντώ, Όχι εσύ μου είπες μόνο κοτόπουλο όταν σε ρώτησα τι έχει να φάμε και ανταπαντά... Όχι εσύ μου είπες μόνο κοτόπουλο... άρχισα να μαδάω μια μια τις τρίχες από το κεφάλι μου. Τελικά η παραγγελιά ήρθε σωστά και ήταν όλα νόστιμα, λέτε να έβαλε κανένα μυστικό βότανο ο ψήστης??? Η μουσική να παίζει στο διαπασών Αλβανικά, Ελληνικά τσιφτεντέλια και μόλις ανακαλύψαμε ότι οι πλήστοι εδώ μιλούσαν ΕΛΛΗΝΙΚΑ και αυτοί ότι εμείς Κύπριοι, έβαλαν Κρητική λύρα. Και μετά διερωτόμουν γιατί είμουν τόσο κουρασμένος εκείνη την μέρα. Μέχρι τις 1130 καθόμασταν εκεί με κουβέντα και αρκετές μπύρες. Πλήρωσα 25 ευρώ για 2 μερίδες και περίπου 6-7 μπύρες.
Αναφορά Δωματίου: Το δωμάτιο στο Σεράγεβο ήταν deluxe. Βέβαια το ανέμενα αλλά να το ζεις είναι άλλο πράγμα. Βρώμικο, φτωχικό, με τουαλέτα/ντουσιέρα στο δωμάτιο αλλά πρώτα βάλαμε 1002 αντισηπτικά που είχαμε αγοράσει για τέτοιους σκοπούς, το κάθισμα στη τουαλέτα έλειπε, το νερό στο καζανάκι έτρεχε συνεχώς... στο χωριό έχει καλύτερη διαμονή από αυτήν, οτιδήποτε άλλο είναι καλύτερο από αυτό. Το υποτυπώδες ξενοδοχείο λέγετε Ροζάφα και να έρθετε εδώ ΜΟΝΟ εάν δεν υπάρχει διαθέσιμο χωράφι για να κοιμηθείτε χάμω. Πλήρωσα 20 ευρώ/δωμάτιο. Με τις Αυστριακές γνωρίστηκα όταν ρώτησα άλλη κοπέλα που καθόταν εκεί, εάν υπήρχε διαδύκτιο και αυτές αμέσως σκάσανε στα γέλια, άμεσα κατάλαβα τι έπαιζε στον χώρο.
______________________________
Πήραμε το καφέ μας, απολαύσαμε τον ψιλοχαμό φορτώματος οχημάτων, ανθρώπων και με 45 λεπτά καθυστέρηση ξεκινάμε στις 945 για το 2.5 ωρών ταξίδι μας μέσω υγρής οδού. Το πλοιαράκι γεμάτο με κόσμο και οχήματα, στεκόμουν δίπλα από θάλαμο διακυβέρνησης και ο τιμονιέρης/καπετάνιος ένας νεαρός όχι πέραν των 30 χρονών να οδηγά και να στέλνει μηνύματα στο κινητό ασταμάτητα... καλά πάμε. Το πλοίο μας είναι το Berisha και είναι πολύ καλύτερο από το άλλο, το Ροζάφα. Η διαδρομή σε σημεία μαγευτική, τα βουνά σβήνουν πάνω στο νερό της τεχνητής αυτής λίμνης, τα φαράγγια το ίδιο, σε σημεία βλέπεις μόνο ψηλά βουνά και ατέλειωτες χαράδρες και διερωτάσε... από που θα περάσουμε, τώρα που θα πάει??
Η λίμνη Κομάνι είναι τεχνητή, άρχισε να κτίζεται από το 1978 και τέλειωσε το 1988 και γεμίζει από τους ποταμούς Δρίνα, Shala και Valbona. Η περιοχή έχει αρκετή χλωρίδα και πανίδα με αρκετά είδη του ζωικού βασιλείου να κατοικούν εδώ.
Σε κάποια σημεία της διαδρομής το πλάτος είναι μόνο 50 μέτρα και δίπλα πανύψηλες χαράδρες. Τα δάση πυκνά και απόλυτα παρθένα λόγω του δύσβατου της περιοχής, αρκετές φορές βλέπαμε βάρκες στις όχθες και πιο ψηλά μέσα στο δάσος σπίτι/ια ήταν κτισμένα, κάποιοι μένουν εδώ στα σίγουρα και εκμεταλεύονται την φύση για το προς το ζειν τους και ο μόνος τρόπος για να κινηθούν είναι φυσικά η βάρκα. Η διάρκεια του όλου ταξιδιού είναι λίγο βαρετή παρόλη την ομορφιά και αγριάδα που βλέπεις, στο τέλος γίνετε μονότονο.
Φτάνοντας στην Fierza σηματοδοτεί και το τέλος του ταξιδιού, έχουμε καμιά 150αριά χλμ να φτάσουμε Τίρανα και η αυλαία πέφτει.
______________________________
Τέλος καλό όλα καλά, πάντοτε αυτό λέω σε κάθε ταξίδι μου. Μεγάλη απογοήτευση βέβαια που έχασα βίντεο από τα σημαντικότερα μέρη τ΄όλου ταξιδιού... υγεία συνηθίζουμε να λέμε αλλά εμένα με καίει ακόμα. Η απόσταση που καλύψαμε γύρω στα 1800 χλμ και πιστέψτε το αυτό, η μέση μας ωριαία ταχύτητα ήταν γύρω 60 χλμ/ω, έχουμε περάσει από πολύ απόμερους τόπους με μικροσκοπικούς δρόμους και ακόμα αυτοί που ήταν μεγάλοι, είχαν απίστευτη κίνηση.
Η Βοσνία Ερζεγοβίνη κατέχει όμορφο τοπίο με πυκνά δάση και εύφορες κοιλάδες. Ο κόσμος φιλικός κυρίως αλλά ίσως λίγο ξενοφοβικός, μπορεί το φράγμα της γλώσσας να τους δείχνει έτσι. Το Σεράγεβο είναι μια φανταστική πόλη με έντονη ποικιλομορφία σ΄όλα που έχουν να κάνουν με την ανθρώπινη φύση. Το Μαυροβούνιο τώρα, έχει απίστευτη ομορφιά είτε στα ορεινά είτε στα παράλια του. Χαίρει από λογής λογής τοπία που το καθένα έχουν το χάρισμα να σε μαγεύουν και πουθενά δεν θα μείνεις αμέτοχος με τα όσα βλέπεις γύρω σου. Παντού το Σέρβικο φαγητό πεντανόστιμο παρόλες τις προσπάθειες σε Βοσνία να λένε τα φαγητά Βοσνιακά. Ο κόσμος της είναι ένα δεύτερος Έλληνας με πανομοιότυπα πρότυπα αλλά πιο ζεστός και πιο φιλόξενος. Η άγνωστη/γνωστή Αλβανία είναι μια «κρυμμένη» χώρα γιατί όσοι δεν την επισκέφτηκαν δεν τους γεμίζει το μάτι κι΄όμως, η Αλβανία έχει να πολλά να δείξει σε τοπία, ορεινά ή πεδινά, διαδρομές και ιστορικά έχει πολλά να επιδείξει με αξιόλογους αρχαιολογικούς χώρους κυρίως με Ελληνικό υπόβαθρο. Εγώ την επισκέφτηκα 2 φορές και ακόμα έχω να δω.
Τα μείον του ταξιδιού είναι οι απρόβλεπτοι και επικίνδυνοι οδηγοί όλων των χωρών που οδηγήσαμε που μας λαχτάρισαν αρκετές φορές. Σκουπίδια είναι συχνό να βλέπεις και ειδικότερα σε σημεία απίστευτης ομορφιάς. Σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και να παραγγείλεις ένα καφέ είναι δύσκολο. Κάθεσαι σ΄ένα τραπέζι και έρχεται το γκαρσόνι να πάρει παραγγελία, σε βλέπει που καπνίζεις και δεν φέρνει σταχτοδοχείο εκτός εάν του πεις ή πας να φέρεις μόνος σου...αυτό δηλώνει είτε αδιαφορία είτε μαλακίανση του εγκεφάλου... δεν κατάλαβα ποιο απ΄τά δύο ισχύει.
Ένα ταξίδι που σχεδιάστηκε γύρω στο 2013 και τέλειωσε τώρα, εν έτη 2018. Άφησα πίσω πράγματα, τόπους και διαδρομές να κάνω ειδικότερα στο μικρό και κρυφό Μαυροβούνιο. Δεν ξέρω πότε θα ξαναέρθω γιατί υπάρχουν κι΄άλλα έτοιμα ταξίδια που περιμένουν την σειρά τους. Τα Βαλκάνια, είτε ονομάζονται Ιλλυρικά, είτε ονομάζονται Καρπάθια, είτε ονομάζονται Παννονικά... είναι απίστευτα όμορφα και απόλυτα ενδιαφέρων. Τα αγάπησα το 2009 όταν πρωτοήρθα στη περιοχή και έκτοτε έχουν μείνει καλά καρφωμένα στην καρδιά μου και με τίποτα δεν τα αλλάζω με την υπόλοιπη Ευρωπαϊκή επικράτεια.
Ιλλύριους έχω δει, έχω συναντήσει... αυτά τα ξανθά μεγαλόσωμα κορμιά είναι εμφανές μέσα στο σκούρο απομεινάρι που άφησαν οι Οθωμανοί κατακτητές πρόσφατα. Αν και με έχει κουράσει το μουσουλμανικό στοιχείο, Αγάπησα το Σεράγεβο και Λάτρεψα το Μαυροβούνιο.
Αχιλλέας Ασκώτης
Triumph XC 800
Χάρτης Ταξιδιού
